politically correct

• hıyar yerine vegetably challenged.
• $i$man/fat yerine horizontally advanced
• "aman kimse hakkinda yalnis laf etmeyelim, kimseyi laflarimizla zedelemeyelim, bi sey hakkinda yorum yapacaksak kesinkes dogru olanini soyleyelim, ayni zamanda kibar davranalim" zihniyetinin arkasindaki terim
• misal:
  dwarf yerine "vertically challenged" demeliymisiz
• "alien" yerine "alternatively evolved".
• politically correct ile nezaketi karistirmamakta fayda vardir. bir insana kufretmek isteyip, kufretmemek politically correct olmak demek degildir, nazik olmak ve karsindakine saygi gostermek demektir.
  öldü yerine vefat etti ya da kaybettik demek ise agir bir duyguyu, kabullenmesi zor bir durumu cok duz bir bicimde soyleyememekten veya bu durumu yasayanlara duyulan empatiden ileri gelir. (bkz: euphemism)
  politically correct ise, adi ustunde politik olarak dogru demektir, kisisel duygu ve secimlerden cok, toplumsal bir boyuttadir.
  politically correct kavrami, hakki yenen veya ezilen kitlelere karsi gosterilen sahte bir duyarliliktir. ezenin ezilen karsisindaki kendini temize cikarma ve "bakin ben size karsi ne duyarliyim" sovu yapma cabasidir. cunku kelimelere yuklenen anlamlar baki kaldigi surece, kelimeleri degistirsen ve politically correct hale getirsen de bir sure sonra yeni kelimen de politically incorrect olacaktir.
  neden sekreter asagilanan bir kelimeye donusmustur ve asistana ihtiyac duyulmustur da bir doktor kelimesi icin boyle bir sey soz konusu degildir? cunku sekreter denince toplumun gozunde bir fantazi objesi akla gelir, doktorluk ise kutsal bir meslektir. iste bu noktada politically correct 'asistan' hemen yardimimiza kosmustur.
  ya da ornegin zenciler icin latincede siyah anlamina gelen negro veya turevi nigger kullanilirken, bu kelime, beyazlarin zencilere asagilar bakisindan oturu, zamanla hakaret niteligi kazanmistir. bu nedenle, yerine black getirilmistir. black'te de durum cozulememis, yerine colored people gelmis. o da olmamis african american devri baslamis, durum iyice sacmalasmistir. afrika ile hicbir alakasi olmayan, sapina kadar amerikali zenciler, birden afrikali amerikali olarak anilmaya baslanmistir. butun bunlarin nedeni ise aciktir. "correct" olmayan esasinda, kelimenin kendisi degil, arkasindaki irkciliktir. bu surdugu muddetce, isterseniz nigger yerine dfkhfksh deyin... hicbir sey farketmeyecektir maalesef.
  dikkat ederseniz hep ezilen kesimler icin soz konusudur politically correct terimler. hicbir beyaz kendine "white" dendi diye alinmazken, siyahlar icin "black" politically incorrect hale gelmistir.
  ve tum bunlar euphemism degildir, black ve negro es anlamlidir. biri digerinin guzel ya da hafifletilmis soylenmisi degildir. bunlar, hakki yenen kitlelere, hassasiyet gosteriliyor gibi yapilabilsin diye yaratilmis seylerdir. politiktir. hayatlarina notr basladiklarindan oturu, bir sureligine correct'tir. daha sonra negatif anlamlar kazanir.
  ayrimcilik ortadan kalkmadan, kelimeler degistirilerek ancak semptom giderilir, tedavi saglanamaz ve evet yeni tabular, yeni ayrimlar yaratilir maalesef.
• insan kel diildir,alnı biraz uzun olabilir.
• genelde dobra olmakla nobran olmanın karıştırılması gibi, politik doğruculuk da çok karıştırılan bir kavram. aslında euphemism ile karıştırılmasını bir nebze anlıyorum, ama o bile sorunlu bir konu, çünkü politik doğruculuk bir "kibarlık" değil, bir "duyarlılık" sorunu aslında. yani şimdi bir seks işçisinin günlük hayatta adının fahişe, hakaretamiz kullanımda orospu olduğunu herkes biliyor. bunu seks işçisi olarak kullandığınızda o kadının seks yapma ya da para karşılığı seks yapma durumu ortadan kaybolmuyor. aslında olan şey o işin "niteliğini" vurgulamak oluyor, bu örnekte işçi olduğu, bunu meslek olarak yaptığı ve bu nedenle kınanmaması gerektiği vurgulanıyor.
  
  ben politik doğruculuk konusunun bugün geldiği noktada sağlıklı bir yöne doğru gitmediğinde hemfikirim. ama bu "hiç" olmasaydı o eril diller, o hakaret içerikli söylemler, o faşizan uslup pervasızca hayatımızda olmaya devam edecekti. ben bir açıdan bu konuda bir "usturup" kazandırdığını düşünüyorum.
  
  ancak misal nasıl bir yandan türkçede dil sadeleşmesi güzel bir şey derken öte yandan çok oturgaçlı götürgeç tadında şeyler ile dalga geçiyorsak bu konuyu da iki yönüyle bakmak lazım. yani elbette sakat, sağır değil de bedensel engelli, işitme engelli demek güzel ama zenci yerine siyahi de demeyelim, renkli,afro diyelim gibi şeyler de o denli gereksiz.
  
  bir de esasen konumuz göte göt mü yoksa iki loblu yürütgeç mi demek lazım değil aslında. konumuz götün bir hakaret kelimesi olmamasını sağlamak olmalı. yoksa insanlara hakaret etmenin binbir yolu var, siz üstüne ne mana yüklerseniz içeriği odur kelimelerin.
  
  eylem konusunda da açıkçası ciddi bir tuzak var bu kavram üzerinde. bir şeyin "olması" ya da "olmaması" üzerinden tersini olumlamayı kutsamak başka bir şey, onu olumsuzlamadan istediğini yapabilmek başka bir şey.
  
  eğer ki bir film tesettürlüleri aşağılamıyorsa ama filmde bir tane bile tesettürlü insan yoksa ben bu filmde sorun görmüyorum. zira bu filmde niye bir tane bile tesettürlü yok diye sorgularsanız siz de aslında tersinden faşizan bir tutum içerisine girersiniz. burada tesettürün yerine her tür "öteki"yi koyabilirsiniz, gay olur, siyahi olur, yerel tatlardan alevilik olur, hatta kadın olur.
  
  ne bileyim mesela bir asker filminde neden kadın yok demeyin, komik olursunuz. maden ocağında işlenen işçi hakları konulu bir filmde neden eşcinsel yok demeyin, elbette eşcinseller her yerde ama filmin "konusu " o değil.
  bir süper kahraman ilk onu yaratanın hayal gücü ile ortaya çıkan bir şeydir, onu zencileştirerek deforme etmek sizin haddinize değildir.
  
  eyyorlamam bu kadar.
• oriental yerine asian-canadian
  housewife yerine domestic engineer
  fireman yerine firefighter
  stewardess yerine flight attendant
  prostitute yerine sex surrogate
  old person yerine 4th-dimentionally extended
• tamamiyle ikiyüzlü ve ayrımcı bir yaklaşım. geçmişte yapılan hataların suçunu kelimelere yükleyip temiz görünme çabası. yapay ve bir o kadar da itici.
  
  bu politik doğruculuğun burada defalarca dile getirildiği üzere prototipi olan ve ne yazık ki türkçe' ye de yerleşmekte olan söylem "afro-amerikan". adamları derilerinin rengi üzerinden aşağılayamıyoruz o zaman sizin bizim gibi avrupa'dan değil de afrika'dan geldiğinizi vurgulayalım olayı. türkçe' de zenciye zenci diyemiyorsun, siyahi diyeceksin mesela.
  
  olay zamanında nigger' ın hakaret olarak kullanılması. insanlar da halkın bir kesimini ifade eden kelime neden hakaret olur, şu algıyı değiştirelim diyeceklerine hadi onları tanımlayacak yeni bir kelime bulalım demişler ve olay bu saçma boyutlara gelmiş. gerçi amerikalı zencilere merhaba desen ırkçılık suçlamasıyla karşılaşma ihtimalin var, bu ayrı bir mesele.
  
  neyse aynı kelime olayı queer' da da var. fakat lgbt ler olaya farklı yaklaşmış ve bu queer kelimesini günlük kullanımlarına sokmuşlar. adamlar kendilerini ibne diye tanımlarken senin onlara etmeye çalıştığın hakaretin bir anlamı kalmıyor haliyle. bu da aynı soruna getirilmiş bir başka çözüm.
  
  tabi türkiye'de bu türden bir ırk sorunu olmadığı için bu türden bir dil kullanımını pek göremiyoruz. (mu acaba?) nasıl ki zencilere sen siyahsın demek ırkçılık olarak algılanıyorsa amerika'da, burada da "sen kürtsün" demek ırkçılık olabiliyor ne hikmetse. işte biz de kürt demiyoruz da doğulu diyoruz. bi de son zamanlarda dile yerleştirilmeye çalışılan türkiyeli lafı var. türkçe' de kullanılmış en ucube kelime olabilir kendisi. tabi bunların hiçbiri bir afro-amerikalı değil.
  
  türkçe' de buna en yakın kullanım sanırım "görme engelli". sanki bu insanların toplumdan dışlanmasında suç kör kelimesindeymiş gibi... kör derseniz duyarsız falan olabiliyorsunuz bir anda, oysa adamlar kendilerine kör diyor. (üç nokta körler derneği) benzer şekilde sağır değil de işitme engelli olmak durumu da var. engellilerle çok ilgiliyim ben mesajını veriyorsunuz böylece. özürlü kelimesinin yoğun bir çalışmayla kullanımdan düşürülmesi de buna güzel bir örnek. kimse sormadı özürlü neden hakaret oldu diye, hakaret olarak kullanılıyor yerine engelli diyelim daha güzel dendi. oysa özürlülere iater özürlü değil, ister engelli, isterse yüce insan onların durumlarında herhangi bir iyileşme sağlamıyorsunuz. sadece "umursarmış gibi" bir algı yaratmaktasınız, hepsi bu.
  
  yine bir diğer politik doğruculuk örneği: zihinsel engelli. bu durumu anlatmak için kullanılan tıbbi terim bile zeka geriliği / geri zekalı iken (mental retardasyon) gerizekalı hakaret oluyor diye zihinsel engelli diyoruz. yine kimse sormuyor, gerizekalı neden hakaret olarak kullanılıyor diye. benzer örnekler çoğaltılabilir; ama gerek yok.
  
  sonuç olarak politik doğruculuk mış gibi görünmekten başka bir şey değil, politik olarak doğru olsa bile sosyal açıdan yanlış.