acemaşiran

• türk müziğinde bir makam... doğru yazımı acemaşîran...
  
  makamdan öte bir anlatış ve duyuş biçimi. yaklaşık olarak mahur ve nişaburek ile benzer seslerde dolansa da, anlam dünyası çok farklıdır. bir kere mahur kadar isyankar, nişaburek kadar da sufice değil. ruha müthiş bir sükun ve huzur veriyor meditasyonel bir şekilde. ama yine de dünyevi neşesini de içinde barındırıyor. bu bakımdan biraz muzip bir yönü de var. ruhunuz bir masaj koltuğuna yatmış da ipeksi bir el denizden aldığı hafif meltemlerle kah dingin kah yaramaz dokunuşlarla onu okşuyormuş gibi...
  
  coşkusunu çok özlediğim zamanlar olmuştur. şaheserleri arasında gezinirken gerçeklikten kopuş yaşamamak mümkün değil.
  
  aşağıda sözleri olan murabba beste makamın şüphesiz en görkemli eserlerindendir. zekai dede'nin neşesi duyuluyor her bir melodide.
  
  bin cefa görsem ey sanem senden
  bu ne sözdür ki usanem senden
  talihimdir seni vefâsız eden
  sanma ki ben ânı sanem senden
  
  bunun yanında daha bilindik eserler olarak aşağıdakiler sayılabilir:
  
  gel ey denizin nazlı kızı nuş-i şarab et
  kime halim diyeyim kime feryad edeyim
  merhep koyup sinemde kanlı dağı
  gönül sana tapalı
  gönül seni ayık bulsam
  o tebessüm o tavırlar o levendane hıram
  
  saz eserlerinden ise neyzen salih dede'nin peşrevi makamın yapısını anlamak için didaktik bir eser olarak sayılabilir. müzikalitesi göklerdedir.
  
  burada münir nurettin selçuk'un gazelini de anmadan geçmek olmaz.
  bahar olsa çemenzar olsa cihan handedar olsa
  
  bu makamın en merak ettiğim ve belki de şanssız yanı ise tanburi cemil bey'in ve tanburi ali efendi'nin dünyasına neden giremediğidir.
• acemden seyre baslanir. baslangic icin cargah-neva-huseyni-acem de olabilir. acem baslangicta gosterildikten sonra muhayyere kadar yolu var, cikilir. acem ile muhayyer arasinda dolasilir. en cok tiz cargaha cikildigini gordum. sonra cargah gosterilir, asma karar yapilir, kurdi de asma karari vardir. acemden yukarı sehnaza cikilirsa, donuste neva yerine nim hicaz basilir. boylece saba makamina gecki yapilir. sabanin guclusu cargah oldugundan cargahta kalinir. tekrar neva gosterilir, ya aceme cikarken ya da muhayyer gosterildikten sonra asagi inerken. kurdide asma karar ve acemasiranda karar verilir. kararda, kaba cargah, yegah, huseyni asiran ve acem asiran dizisi de guzel olur.
  
  neyzen salih dede'nin bu makamdaki pesrevi ustun bir eserdir, fahrettin dede'nin mevlevi ayini keza ayni sekilde.
• hayata inanmak lazım hayri bey, oysa siz acemaşiran'a inanıyordunuz.
  
  edit: bir de tanım mı istiyorsunuz; böyle puşt gibi ibne gibi bir şey
• türk müziğimizde batının major dizi olarak tarif ettiği sisteme sahip tek makamdır. rast ve mahur dahi major makam değildirler, çünkü bizim müziğimiz perde musıkisidir. rast ve mahur makamlarının dizileri rasttaki segah, eviç ve ırak perdeleri, mahurdaki zavil olarak tabir edilen 5 komalık fa diyez sayesinde bu tampere major sistemine uymamaktadır.
• radyoda yanik
  icli bir keman
  aglasa nihavent acem aseyran
  (bkz: lal)
• muzikle tedavide en etkili makamlardan biri. insanda dinlenince gercekten sonsuzluk hissi uyandiran bir makamdir. sakin bir ortamda aska getirir.
  ayrica bu konuda calisma ve cd cikaranlar da var. http://www.tumata.com/makamlar.html
• türk musikisinden bazı örnekleri:
  
  * bir haber ver ey sâbâ, n'oldu gülistânım benim?
  * ey çeşm-i ahû, mehlikâ, cürmüm nedir söyle bana
  * gam çekme güzel n'olsa baharın sonu yazdır
  * gel ey denizin nazlı kızı nuş-i şarab et
  * gönlüm düşüyor çırpınarak gizli kemende
  * gönül sana tapalı kapın bana kapalı
  * gördüm seni sevdim güzelim gonce-i tersin
  * kime halim diyeyim, kime feryâd edeyim?
  * neden kalbim seni sevdi, o gözler zihnimi çeldi
  * n'ideyim bilmem elinden senin, bilmem n'ideyim
  * o tebessüm, o tavırlar, o levendâne hıram
  * rast geldim iki câne, biri al giymiş biri mavili
• dinlemesi, insanda, sabah güneşin doğuşunu izliyormuşçasına bir hisse kapılmasına neden olan makam.
• huseyin fahreddin dede'nin bu makamda bir mevlevi ayini vardir. (bkz: acem asiran mevlevi ayini)
• fa'dan fa'ya içinde si bemol bulunduran makamlardan biri. müzikle tedavi yapılan dönemlerde yaratıclığı artırmak için hastalara dinletiliyormuş. yanık bir makamdır.