• insanların bir olaya farklı bakabileceğini gösteren düşünce tekniğidir..
    düşünme becerileri gelişimi için de önemli bir düşünme tekniğidir..

    --- spoiler ---

    kant'a göre; düşünme ve tartışma olgularının gelişimi için kritik yaş 15'tir.. insanların olay ve olgulara ne denli farklı bakabileceğini gösteren ve içerisinde empati kurabilmeyi de barındıran tekniktir.. bu sebeple 15 yaşı kritik dönem olarak kabul edebiliriz..

    --- spoiler ---

    çocuklara tartışma kültürünü kazandırmaya çalışırken, baktıkları açıların farklı olabileceğini de gösterirsek, daha nitelikli ve doyurucu ortamlar oluşturmada bir adım atmış oluruz..

    esasında hepimiz dönem dönem olay ve olgulara karamsar, iyimser, objektif ya da yaratıcı bakış açılarıyla bakabiliyoruz.. *** tabi bu bakışımızın biyolojik, psikolojik ve sosyokültürel faktörler de bulunmakta.. aynı olayı çok benzer biçimlerde yaşasak bile olaylar hepimizi farklı etkileyebiliyor ve birbirimizi anlayabilmenin bir yolu da farklı bakışları toleranstan geçiyor..
    nasıl mı?

    mavi düşünmek ile başlayalım..
    siz mavi düşünce nasıl olabilir diye düşünürken ben size başka bir algı oyunundan bahsedeyim..
    maviyi düşünme!
    burada kast edilen durum "mavi rengi" akla getirme eylemi değil, mavi rengi akla getirmeye yönelik yasak koyma durumudur.. beden dili kullanılmadığında ek bir açıklama yapmak gerekecektir.. belki basit bir mastar eki getirilmesiyle çözülebilecek bir durum, semantik bir kargaşaya neden olabilir..
    algı yönetimi olarak karşımıza çıkan bu durumda olduğu gibi algısal farklılıklarımız algılarımızı yönetilmeye mi mahkum kılıyor?

    peki olay ve olguları bu kadar farklı biyolojik, psikolojik ve sosyo-kültürel varlıklar olan insanlar nasıl benzer biçimlerde olsa da tam olarak aynı biçimde algılamıyor?

    nörofizyolojik açıdan duruma; beyin, öğrenme, algılama, iq ve nörotransmiter maddelerin neden olduğu biyo-kimyasal süreç olarak bakabilirsiniz elbet..
    ancak burada bir kavramdan daha bahsetmek istiyorum..

    çocukluğumuza inecek olursak temelde bizi şekillendiren unsurlar genlerimiz, temel fizyolojik ihtiyaçlarımızı karşılayan kişiler ve onların sosyoekonomik imkanları ile yaşam kültürleri, içerisinde bulunduğumuz çevre ve en önemlisi de bireysel tecrübelerimizdir.. farklı düşünme yolculuğunun önemini vurgulayan ve adını koyan bu tekniği tanıyalım mı?

    bu tekniğin kaşifi edward de bono'dur ve 1985 yılında kitabını yayınlamıştır..
    hala bu tekniğin üzerine alternatif bir teknik bulunmamaktadır kanımca..
    örnek olay yöntemiyle birlikte kullanıldığında, eleştirel düşünmenin kapısını aralayacak yegane tekniktir ancak eğitimde kullanılması mevcut sistemde zaman alıcı olduğundan pek tercih edilmemektedir.. neden mi? düşünmeden öğrenmek daha değerli çünkü!

    renklerin bir ruhu var mıdır o konuya girmeyelim ancak renklerin insan psikolojisi üzerine etkileri malumunuz.. gelelim şapkalara ve hangi bakış açısını yansıttıklarına:

    beyaz şapka: objektif olmanızı gerektirir..
    olay ve olguları haber spikeri gibi algılamanız gerektiğini vurgular..

    siyah şapka: karamsar olmanızı gerektirir..
    yerine göre kurtarıcı şapkadır.. sizin bir problemin farkında olmayacağınız risklerine karşı uyarır..

    sarı şapka: iyimser olmanızı gerektiren şapkadır..
    ortamı yumuşatmak ve risk almaya açık hale getirmesi bakımından önemlidir..

    kırmızı şapka: duygusal bakmanız gereken durumları ifade eder..
    duygu gelişimi için önemli bu bakış açısında karar verme süreci ile duygusal seçimlerimiz arasındaki ilişkiyi görmemizi sağlar..

    yeşil şapka: yenilikçi bakıştır..
    ucu açıktır.. olumlu olumsuz yanlara bakmadan üretmeyi hedeflediğiniz durumlarda kullanılır..

    mavi şapka: temkinli yaklaşılması gereken durumların rengidir..
    bir nevi değerlendirici, toparlayıcı şapkadır.. sonuç kısımları için biçilmiş kaftandır..

    ve son söz: maviyi düşünme! desem de düşüneceksiniz ve hatta aklınıza ilk mavi renkteki size mavi rengi çağrıştıran bir nesne gelecek zihninize.. bu öğrencilere konuşma! deme komutuyla aynı işlevselliğe sahip bir durumdur..
    bırakın konuşsunlar, hatta her düşüncenin birlikte anlamlı olacağını ve aslında birbirlerine pek çok şey kattığını fark etsinler.. bir görüşe sıkı sıkıya bağlanmanın ve farklı bakamamanın kendi gelişimlerini nasıl etkilediğini görsünler.. farklı kişiler farklı dünyalar demektir hatta bunu monolingual olarak değil, bilingual yapsınlar..
    6 şapkalı düşünme tekniği en çok sosyo-bilimsel konuları konuşurken işe yarayan ya da bilim tarihi öğretiminde kullanılan bir tekniktir.. umarım yaygınlaşır..

    özet geç hiç diyenlere not: evet ben yeşil şapkamı taktım ve bilim konuşan çocukları hayal ediyorum.. hayali bile güzel iken, siyah şapkamı saklıyorum elbet..
  • örneğin, bülent ersoy’un başlatmış olduğu ve ülkemizin son zamanlarda en çok tartıştığı sorunlardan biri olan ”zorunlu askerlik” konusunu 6 şapkada ele alsak..

    beyaz şapka : abi, ben onu bunu bilmem verileri söylerim. avrupa ülkelerinde olmayan bu sistemde, her sene 20 yaşını doldurmuş, o sırada öğrenim görmeyen, fiziksel yapısı yeterli olan her türk genci zorunlu olarak askere alınır. bunun süresi 6 ila 15 ay’dır. …

    kırmızı şapka: ıyyy askerler, savaşlar, çatışmalar. bitsin artık hepsi. dünyanın başı bunlar yüzünden belada. oğlunu askere yollamış anaları düşünün. yürekleri ağızlarında geçiyor her günleri. zorla koparıyorlar yavrularını onlardan. tanrım, iyice duygusallaştım ben, ağlicim…

    sarı şapka: bir de olumlu taraflarından bakalım olaya. bunun birçok avantajı olduğunu da söyleyebiliriz. lay lay lom. eğer zorunlu olarak askerlik yapılmamış olsaydı, türk ordusu bu kadar güçlü olamazdı. bunca terörist ve düşman varken güçlü olmamız gerektiği yadsınılmaz. ayrıca birçok işsiz gencimiz de, askerdeyken birçok beceri kazanıp iş sahibi olabiliyor oralarda. ayrıca ordumuz çok iyi işler çıkarıyor. lay lay lom…

    siyah şapka: offff*, gelişmiş hemen hemen bütün ülkelerde zorunlu askerliğin lafı bile geçmezken, bizde hiç bitmeyecek bir sorun oldu. şu bilgi çağında, gençlerimiz bilimle teknolojiyle ülkemizi kurtarmaya teşvik edilmesi gerekirken, ellerine silah dayanıyor. parlak zekalar, geleceğin doktorları, mühendisleri feda ediliyor. şehit haberlerinden sonra milyon dolarlık hortumlama hikayelerini dinleyince bazen bütün bunların boşa olduğunu düşünmeden edilmiyor. bu başkaldırışların nedeni de bu zaten.

    yeşil şapka: hımmm… o zaman bu konuya yenilikler getirmeliyiz. şimdi bir bakalım: şu gelişmiş ülkelere. bunlarında askerleri var ama, bu askerlerin işleri de spartalılar* gibi sadece askerlik. yani kimseyi öyle zorla askere filan almıyorlar. alan razı satan razı anlican. biz de acaba böyle bir şeyler mi denesek? neden olmasın?

    mavi şapka: hanımlar beyler, olayı toparlıyorum. ` :der ve toparlar`*

    …özetle bunun gibi bir şey olurdu.
  • edward de bone'nun çok yönlü düşünme üzerine ortaya attığı bir teknik.
    şöyle ki konu ele alınırken altı ayrı renkte şapka altında incelenir.
    beyaz şapka: tarafsızlık
    sarı şapka: iyimserlik
    kırmızı şapka: duygusallık
    yeşil şapka: yaratıcılık
    siyah şapka: karamsarlık
    mavi şapka: örgütleyicilik
  • demirel'in teknikleri yaninda pek sönük kalir sanirim.

    "biliniz ki bu şapga 7 gez gitmiss, 8 gez gelmiştirr.. "
  • bu düsünce tekniginde ,
    olgular ve rakamlar beyaz sapka
    duygular ve sezgiler kirmizi sapka
    olumlu ve spekülatif sari sapka
    risk ve olumsuzluklar siyah sapka
    yaratici düsünce yesil sapka
    düsünmenin kontrolü mavi sapka ile açiklanir.
  • alti sapkali dusunme tekniginde alti sapka alti farkli bakis acisini temsil eder.

    yaraticiligi gelistirir. farkli bakis acilarindan bakmasini saglar. dusunme yollarini gelistirir. karar verme becerisini gelistirir.
    (bkz: elestirel dusunme)

    beyaz sapka: objektifligi, tarafsizligi ( beyaz safligin semboludur.)
    kirmizi sapka: duygusalligi ( duygusallik kismi kirmizi gul'den cagrisim yapabilir.)
    siyah sapka: olumsuz ve karamsarligi (cenaze töreninde siyah giyinmek'ten cagrisim yapabilir.)
    sari sapka: olumlulugu ve iyimserligi ( gunes isigi'ndan cagrisim yapabilir.)
    yeşil şapka: yaraticiligi ( yesil doga'dan cagrisim yapabilir.)
    mavi sapka: sogukkanli bir sekilde degerlendirmeyi ve karar vermeyi temsil eder. (mavi, denizin ve gokyuzunun serinkanliliginin rengidir.)

    ozellikleri gozden gecirirsek

    beyaz sapka: acik ve tarafsiz yorumla
    kirmizi sapka: duygusal taraflarini soyle
    siyah sapka: tehlikeleri soyle
    sari sapka: avantajlari soyle
    yesil sapka : yaraticiligi kullanarak yorumla
    mavi sapka: sonuclari soyle
    hemen akla swot analizi getiren ozelliklerdir.

    simdi yari su dolu bardagi masanin uzerine koyalim. sapkalar da rengine uygun olarak yorum yapsin.

    beyaz sapka: insanlar bu bardagindan icinden su icebilir.
    kirmizi sapka: bu guzel bardagin icindeki su, hayati temsil etmektedir.
    siyah sapka: bardagin yarisi bostur.
    sari sapka: bardagin yarisi doludur.
    yesil sapka: bardak pasabahce'den, icindeki su da hayat su'dan olmali.
    mavi sapka: bardagin yarisi dolu, yarisi bostur.
  • insan beyninin herseyi bir anda düsünmesi ve bu sebeple en basit konularda bile çözümün geç olusmasi sebebi ile gelistirilmis düsünme teknigi. ayni adli kitabin arka kapaginda yer alan ve yöntemi tanitmak için kullanilan cümle de hayli ilgi çekici: "bu yöntemle düsüncelerinizi bir orkestra sefi gibi yönetebilecek, sonu gelmeyen tartismalarda kaybolmak yerine, yaratici ve yapici sonuçlar elde edebileceksiniz."
  • düşüncelere seçilen renklerinin her seferinde kafamı karıştırdığı teknik.

    edebiyatta sarı renk hep bir hastalığı ya da hastalıklı bir düşünceyi temsil ettiği için,
    ne zaman bu konu karşıma çıksa,
    sarı şapkanın karamsar düşünceyi temsil ettiğini düşünüyorum.

    ayrıca kırmızının neresi duygusal allah aşkına?
    kırmızı dediğin kızgınlıktır.

    kpss'yi kazanamazsam, senin bu mantıksız renk seçimin yüzünden olacak, edward de bono.
    altı ayakkabılı uygulamaya girmiyorum bile.
  • edward de bono 'nun ünlü kitabı. 6 farklı renkteki şapkaya göre yorumlar yapabileceğinizi gösteren, uygulamaları case study niteleğinde baş yapıtlar oluşturmuş düşünme frekansının öğretildiği kitap...
    kullanılabilecek alanlar:
    - stratejik planlama
    - satış/pazarlama
    - araştırma gibi gözükse de bu zeki adamın öğretisi, hayatın her alanında kullanılabilecek on soran, düşünen, çözen kaplan gücünde.
  • edward bono tarafından 1985 yılında geliştirilmiştir. problem çözme ve karar verme yönetemidir.

    renklerin seçimi rastgele değildir; her renk, insan psikolojisi ve kültürel anlamlar göz önüne alınarak seçilmiştir.

    bilimsel ve akademik araştırmalarda, çok sayıda değişkenin olduğu karmaşık sorunları ele alırken kullanılır.

    sadece iş dünyasında ve araştırmalarda değil, sağlık, eğitim, hatta kişisel ilişkiler gibi farklı alanlarda da kullanılabilir.

    bir proje yönettiğinizi düşünelim;

    1.beyaz şapka: bu şapka, nesnel ve tarafsız düşünmeyi temsil eder.
    bu projenin maliyeti ne olacak?

    2.siyah şapka: eleştirel düşünmeyi ve olası sorunları belirlemeyi temsil eder.
    projede hangi riskler var?

    3.kırmızı şapka: duygusal ve sezgisel yanıtları temsil eder
    bu projeye katılmak bana nasıl bir his veriyor?

    4.sarı şapka: pozitif ve iyimser düşünmeyi temsil eder.
    bu projenin başarılı olması için neler olabilir?

    5.yeşil şapka: yaratıcı ve yenilikçi düşünmeyi temsil eder.
    bu projeye farklı bir yaklaşım nasıl olabilir?

    6.mavi şapka: düşünme sürecini kontrol etmeyi ve yönlendirmeyi temsil eder.
    hangi şapkaları daha fazla kullanmalıyız?
hesabın var mı? giriş yap