amerikan güreşi

• en onemli donemlerinden biri 1990'lar olan spor/eglence dali. 1990'larda amerika'da her 3 gencten birinin izledigi, herkesin surekli urunlerini tasidigi, her hafta bolumleri merakla beklenen bir seydi. halbuki 1990'lar oncesinde ve 1990'lardan sonra amerikan guresi cok nadir izlenen, hatta izleyenlerin izledigini gizledigi bir sey halini almistir. peki 1990'larda ne oldu da amerikan guresi muthis bir populerlik yakaladi? iste bu entry'de buna cevap arayacagiz.
  
  1990'larin basinda irili ufakli bir cok amerikan guresi sirketi iflas etmis veya daha buyuk sirketler tarafindan satin alinmaya baslanmisti. kablolu tv de iyice yayginlasmaya baslayip her eve girmeye baslayinca ortada 2 tane amerikan guresi sirketi kalmisti. bunlardan biri vince mcmahon'un sahibi oldugu wwf (sonradan world wildlife foundation bunlari mahkemeye verip isimlerini wwe'ye cevirtti), digeri de flash tv'de jimmy ve nicky'den tanidigimiz wcw'ydi. wwf new york'tan yayin yapiyordu, wcw de atlanta'dan yayin yapiyordu (1800'lerdeki kuzey-guney savasini dusunun).
  
  wcw 1990'larin hemen basinda dev medya patronu, o zamanlar cnn'in filan da sahibi olan ted turner tarafindan satin alinmisti. ted turner kucuklugunden beri amerikan guresi izleyen ve artik bu ise girmeyi hedeflemis yasli bir dolar milyarderiydi. elemanin zaten kar etmekte olan bir cok sirketi oldugu icin wcw'den kar etmek gibi bir derdi yoktu, sadece yapilmis en iyi gures programini yapip wwe'yi yenmek istiyordu. bununla birlikte wwe'nin kar yapma veya en azindan zarar etmeme gibi bir zorunlulugu vardi cunku elemanlarin baska sirketi yoktu.
  
  1994 yilinda wcw, wwe'nin gelmis gecmis en buyuk yildizi olan hulk hogan'i transfer edince wwe programinda degisiklikler yapmak zorunda kaldi. bundan sonra wcw yasli ama kendini kanitlamis yildizlarla (ac milan modeli) ve wwf ise genc ama henuz kendini kanitlayamamis genclerle dolacakti. wwe bu donemde kendi programinin reklamini yaparken hulk hogan gibilerin doneminin bittiginden, yeni jenerasyonun oneminden bahsedecekti. wwe'nin yeni jenerasyonunun en onemli temsilcileri: the undertaker, shawn michaels, bret hart, owen hart, lex luger, scott hall ve jeff jarrett olacakti. bunlara sonradan katilan shawn michaels'in arkadasi diesel vardi. bu diesel, yine jimmy ve nickiy'den tanidigimiz big sexy'den baskasi degildi.
  
  hulk hogan'dan wcw'ye giderayak son bir iyilik istenecekti. o da altin kemerini bret hart'a kaybedip eski nesilden yeni nesle gecilmesini sembolik olarak gerceklestirmekti. hulk hogan kemeri bret hart'a birakmak istemiyordu cunku kendisi tam olarak 2 metre boyundayken bret hart 1.80 boyundaydi ve bret hart'in kendisini dovmesinin gercekci olmadigini dusunuyordu. bunun uzerine hulk hogan kemerini yokozuna'ya birakti ve yokozuna da birkac ay sonra bret hart'a birakti.
  
  1995 yilinin basinda bret hart kemerini diesel yani kevin nash'e birakacakti ve kevin nash 1 sene boyunca sampiyonluk kemerini tasiyacakti. tam o sirada ted turner sahibi oldugu tv kanallarindan biri olan tnt'de pazartesi geceleri aksam 8 ile 10 arasini wcw'ye ayirma karari aldi. bu tam da wwe'deki raw programinin yayinlandigi saatti ve simdi iki sirket karsi karsiya gelecek, rekabet kizisacakti.
  
  wcw nitro'nun ilk bolumunde isler biraz daha kizisti cunku programin main event yani son macinda lex luger vardi. halbuki lex luger wwe'nin kontratli gurescilerinden biriydi ve sirketteki en populer isimlerden biriydi. lex luger'in kontrati bir gun once dolmustu ve kendisiyle gizlice sozlesme imzalanmisti. daha sonra wwf'nin bir baska yildizi macho man randy savage wcw'ye gecti cunku wcw ona cok daha fazla para onermisti.
  
  wcw'yi yoneten kisi eric bischoff'tu. kendisi yillarca amerikan guresi sunuculugu ve gazetecilik yapmisti ama ilk kez yoneticilik yapiyordu. kendisinin amerikan guresiyle ilgili ilginc fikirleri vardi. "evet ringde yapilan gercek kavga degil ve insanlar da bunu bilerek izliyorlar. biz onlari buna inandiramayiz, ama olur da bir saniyeligine bile olsa onlari sasirtirsak, bir anligina dahi olsa bunun sahte olduguna unutturabilirsek iste o zaman insanlar bizi cok sevecektir" seklinde bir dusuncesi vardi. eric bischoff daha sonra bu dusunceyi harekete gecirecekti.
  
  o donemde amerikan guresi genelde cocuklarin izledigi (ayni simdiki gibi) bir program oldugu icin karakterler de ona gore dizayn edilmistir. her karakterin bir kostumu ve bir "gimmick'i" vardi. mesela en bilinen karakter the undertaker'dir. kendisi bir mezarci gibi giyinip ringe cenaze muzigiyle girer, yaptigi hareketlerden konusma sekline kadar bir cizgi film karakterini andirir. bazi guresciler super kahraman gibiydi (ornegin hulk hogan). ornegin sparky pluggs diye bir guresci vardi ve nascar yariscisi gibi giyinmisti, duke droese diye bir guresci copcu gibi giyinmisti, yokozuna (samoali olmasina ragmen) japon bir sumocu gibi giyinmisti. wcw ilk olarak bunu kaldiracak veya en aza indirecekti. guresciler normal gures kiyafetleriyle ringe gelecek ve normal insan gibi davranacakti.
  
  o donemde amerikan guresinde mesela iyi adam-kotu adam denen bir muhabbet vardi. iyi adamlar melek gibi, kotu adamlar seytan gibiydi ve her mac iyiyle kotunun mucadelesi seklindeydi (samanyolu tv dizileri gibi dusunun ama efektler unutulmamis). bunda da amac seyircilerin kotu adamdan nefret edip iyi adami sevmeleriydi. kotu adam karakterindekiler her turlu pisligi yaparken ve korkak bir goruntu cizerken, iyi adam rolundekiler de super kahraman gibiydi. bir guresci iyi adama veya kotu adama donusmusse 2-3 sene oyle devam ederdi. wcw'de bu da mumkun oldugunca azaltildi ve iyi-kotu adam ayrimi yapilmaksizin taraftar kimi istiyorsa onu tutmasi saglandi. bazi kotu adamlar o kadar karizmatikti ki insanlar zaten ister istemez onlari destekliyordu.
  
  tabi son bir adim kalmisti. o da kendiliginden gelisti. wwf'nin en onemli yildizlarindan diesel (kevin nash) ve scott hall (razor ramon) kontrat bitimine gelmisti ve wcw'ye transfer olmak istiyorlardi. aslinda wcw ile wwf'nin verdigi maas asagi yukari ayniydi ama wcw'de calisan guresciler haftada 3-4 gun, wwe'dekiler ise haftada 6 gun calisiyordu. bu da saat basi ucret olarak wcw'yi daha ustun kiliyordu. kevin nash ve scott hall, hulk hogan'la iyi arkadasti ve bu baglantiyi kullanarak wcw'ye gecmek istediklerini soylediler. eric bischoff kendilerini seve seve kabul edecegini ama olayi tamamen gizli tutmalari gerektigini soyledi. eric bicshoff'un bu konuda cok saglam bir plani vardi...
  
  1996 yilinin mayis ayinda wcw nitro programi devam ederken tribunlerden ringe dalan scott hall bir mikrofon istedi. daha sonra canli yayinda "wwf gurescileri olarak aylardir sizin programinizi izliyorum. bize rakip olacakmissiniz. burada oyle bize rakip olacak bir sey goremiyorum" der. sonraki haftalarda scott hall surekli wcw'de gozukup gurescileri, hakemleri ve bazen spikerleri tehdit eder ve "haftaya bir arkadasimi getirip size gununuzu gosterecegim" der. o arkadas tabi ki kevin nash'tir. insanlar her hafta merakla "wwe'nin elemanlarinin wcw'de isi ne" diye izlemektedir. ertesi hafta kevin nash "bundan sonra burayi biz yonetecegiz, icinizden 3 kisiyi secin bize karsi guressinler" der. bundan sonra wcw'nin onurunu korumak icin 3 guresci secilir: lex luger, macho man randy savage ve sting. bunlara karsi scott hall, kevin nash ve disardan getirecekleri ucuncu bir arkadas guresecektir ama o ucuncu kisinin kim oldugu aciklanmaz.
  
  ertesi hafta mac 3'e 2 seklinde baslar. hala kimse scott hall ve kevin nash'in 3. elemaninin kim oldugunu bilmiyordur. macin bir yerinde lex luger ringden disari ucup sakatlanir ve sedyeyle olay yerinden ayrilmak zorunda kalir. mac 2'ye 2 devam edecektir. kevin nash maci tek basina domine ederken hulk hogan gozukur ve ringe dogru yurumeye baslar. ringe giren hulk hogan, kevin nash ve scott hall'e pis bir bakis atar, spiker ve tribunler cosar. sonra hic beklenmedik bir anda macho man'e saldiran hulk hogan, kevin nash ve scott hall'a katilir. ucuncu eleman hulk hogan'dir ve wcw hikayeye gore icerden vurulmustur. artik nwo kurulmustur.
  
  bu cok buyuk bir olaydir cunku 1980'lerin basindan beri piyasada olan hulk hogan hayatinda ilk kez "kotu adam" rolune burunmustu. bu bir filmde henuz filmin 3'te 2'si bitmisken superman'in veya batman'in kotu adama donusmesi gibi bir seydi. hulk hogan eline mikrofonu alip neden boyle bir sey yaptigini aciklamaya baslayinca ringe yabanci madde yagmaya baslamisti. daha 5 dakika gecmeden ringin yuzeyi tamamen cople dolmustu. hatta seyircilerden biri sahaya dalip scott hall'dan dayak yemisti. her ne kadar oradaki herkes amerikan guresinin sahte oldugunu bilse de bir an icin bile insan oradakilere inanmaya baslayinca isler degisiyordu.
  
  nwo ortaya cikar cikmaz wcw'nin reytingleri tavan yapti ve wwf'nin reytingleri yere cakildi ve ust uste 84 hafta boyunca wcw reytinglerde wwe'yi gececekti.
  
  isin ilginc tarafi bu donemde wcw her turlu pislige basvurmaktan geri kalmayacakti. o donemde wcw canli yayinlaniyorken wwe banttan yayinlaniyordu. her gun wcw'nin programi yayinlandiginda spiker wwe'nin programiyla ilgili spoiler'lar veriyor, o aksamki maclarin sonuclarini filan onceden acikliyordu. bir sure sonra wwe de canli yayina gecince bu sorun ortadan kalkti. bununla birlikte zaten bir suru tv kanali olan ted turner wcw icin reklam alirken wwe'nin yari fiyatina reklam alacakti ve bu reklamlari zararina yayinlayacakti cunku ilk amaci wwe'yi iflas ettirmekti.
  
  birkac bolum sonra nwo yeni uyeler eklemeye baslamisti. her hafta hic beklenmeyen olaylar oluyor, hic beklenmedik kisiler nwo'ya katiliyordu. nwo'da bir de "cool" faktoru vardi. ilk kez kotu adamlar "cool" ve karizmatik olarak gorulmeye baslanmisti ve nwo t-shirtleri peynir ekmek gibi satiyordu.
  
  bir bolumde nwo uyeleri wcw'nin diger uyelerine saldirmaya baslamisti. ilk once araba parkinda rey mysterio junior'u dovduler, sonra eddie guerrero ve birkac guresciyi daha dovduler. tam o sirada wcw'nin spikeri "ben burada daha fazla kalamayacagim, ekmek parasini kazanmaya calisiyorum ama hayatim daha kiymetli" deyip programi terk etti. sonra olay yerine ambulans cagrildi ve 20 dakika boyunca elemanlarin ambulansa tasinmasi filan surdu ve hepsi canli yayinda gosterildi. herkes sok icindeydi. oyle ki o aksam birbiriyle guresecek ve normalde birbirine dusman olan guresciler bile bir araya gelmis, yaralilari ambulansa yukluyordu. daha sonra o geceki program "iptal" edilecekti. o gece o bolumu izleyen herkeste bir "acaba" sorusu olusmustu. eric bischoff'un basindan beri yapmaya calistigi da buydu.
  
  peki sonra ne oldu? haftalarca surekli reytinglerde yenilen ve bir ara iflas etme noktasina gelen wwf, isin sirrini cozmustu. artik amerikan guresi cizgi film karakteri gibi karakterlerle degil, gercekci karakterlerle yapilacak, iyi adam ile kotu adam arasindaki fark kalkacak ve insanlar surekli sok edilecek ve beklemedikleri seylerle karsilasacakti. wwf, wcw'deki nwo'ya karsilik dx'i kurdu. undertaker kotu adam rolunu edindi ve maclarda kan kullanilmaya baslandi (eskiden de kullaniliyordu ama bir ara vazgecilmisti). bununla birlikte guresciler birbirlerine sandalye...vs gibi neslelerle vurmaya baslayacakti. wwe'de ayni zamanda cinsellik de on planda tutulacakti. boylece genclerin ilgisi cekilecekti.
  
  ayni donemde "yeterince karizmatik olmadigi icin" wcw'den kovulup wwe'ye gecen steve austin de tek basina devrim yaratacakti.
  
  o ana kadar sirketin sahibi olan vince mcmahon her zaman bunu gizlemisti ve programda sunuculuk yapiyordu. vince mcmahon programi sunarken herkes ona normal bir sunucu gibi davraniyordu ve hicbir sekilde sirketin sahibi olduguna dair bir bilgi veya tuyo verilmiyordu. steve austin wwe'ye gectiginde bu degisti. once vince mcmahon'un sirketin patronu oldugu aciklandi, sonra da patron vs isci seklinde bir mucadele cikti. steve austin her hafta vince mcmahon'u rezil ediyor, onu itin gotune sokuyordu. vince mcmahon da her hafta intikam almaya calisiyor, cogu zaman diger gurescileri steve austin'in uzerine saliyordu. bu donemde parlayan the rock da vince mcmahon'un en buyuk silahlarindan biriydi. o donemde amerika'da patronunu dovmek, itin gotune sokmak isteyip yapamayan kac kisi varsa hepsi bundan zevk aliyordu ve keyifle izliyordu.
  
  buna triple h, cactus jack gibi guresciler de katilinca isler iyice senlenecekti.
  
  1998 yilina gelindiginde wcw'de yeni bir ruzgar esiyordu. bu ruzgarin adi goldberg'di. bill goldberg oldukca karizmatik bir guresciydi ve hikayeye gore istisnasiz her macini 5 dakikada kazaniyordu. en sonunda goldberg hulk hogan'i yenip dunya sampiyonu olmustu. kisa dogru goldberg'in rakibi big sexy kevin nash olacakti. mac oncesinde goldberg 176 macta 176 galibiyet almis olmanin unvaniyla cikacakti. kevin nash da arkadaslarinin yardimiyla da olsa maci kazandi ve altin kemere kavustu. ertesi gun hulk hogan kevin nash'in kemerine goz dikmisti ve her ne kadar arkadasi olsa da onu maca davet etmisti.
  
  mac icin iki guresci de ringe geldiginde ortalik yikiliyordu. bazilari kevin nash'i, bazilari hulk hogan'i destekliyordu. mac basladiginda iki taraf da birbirine cok pis bir bakis atti, sonra hogan kevin nash'e parmaginin ucuyla dokundu ve kevin nash yere yikildi. sonra hulk hogan 1-2-3 diye saydirip kevin nash'i sikeyle yendi. meger normalde goldberg'i yenemeyecegini bilen ama altin kemeri geri isteyen hulk hogan kevin nash'i kullanarak altin kemerine yeniden ulasmis.
  
  insanlar bunu gorunce cok sinirlenmisti cunku herkes hogan ile kevin nash'in guresmesini istiyordu ve o mac icin heyecanlanmisti. buradan sonra insanlar wcw'nin kendilerini ciddiye almadigini anlamisti ve artik wwe'yi izlemeye baslayacakti.
  
  bu arada ted turner'in sirketi time turner yakinda aol ile birlesecekti ve aol yoneticileri amerikan guresini takmiyordu. onlar olaya ted turner'in aksine "amerikan guresi olsun da camurdan olsun" diye bakmiyorlardi. once sirketin onde gelen kanallarindan olan tnt'de amerikan guresi yayinlanmasini istemiyorlardi ve bu programi baska bir kanal ve baska bir saate cekmek istiyorlardi. ted turner en basta dirense de sonradan fazla direnemeyecegini anladi. program pazartesi aksamlari yayinlanmaya devam edecekti ama formatta degisiklikler yapilacakti. bundan sonra her hafta programdan once senaryo yonetim kuruluna gidecekti ve onlarin onay vermedigi hicbir sey yayinlanmayacakti.
  
  aol'un yonetim kurulu genelde yasli ve muhafazakar kisilerden olustugu icin programdaki bir cok unsur ortadan kalkti. artik seksualite yoktu, kufur edilmeyecekti, asiri siddet kullanilmayacakti ve kadinlarda ciplaklik minimum seviyeye inecekti. hatta siyasi konulara girmek bile yasaklanmisti. o donemde bir hikayeye gore ric flair amerikan baskanligi icin adayligini koyacagini soyluyordu ve bu da iptal olmustu. wcw'nin eli kolu baglanmisti.
  
  o sirada wwe'nin programlari gittikce daha da cosuyor, siyasetin, seksualitenin, kufurun bini bir paraydi. bu genclerin ilgisini cekiyordu ve her gecen gun wwe'nin reytingleri wcw'ye daha da fark atiyordu.
  
  bu dakikadan sonra wcw'de artik bir bosvermislik baslamisti. her haftanin senaryosu farkli biri tarafindan yaziliyordu ve senaryolar kirpilip bicilmekten taninmayacak hale gelmisti. ornegin bir hafta sting ringe sampiyon olarak cikiyordu, ertesi hafta sting'in sampiyon oldugu unutulup kevin nash sampiyon olarak tanitiliyordu. senaryolarda da bir suru kopukluklar olacakti. artik wcw iflasin esigine gelmisti.
  
  o donemde aol ile time warner birlesince aol wcw'yi tamamen satmaya karar verdi. wcw onceki sene 50 milyon dolar ciro yapmis olmasina ragmen 1-2 milyon dolar gibi cok ufak bir miktara satacakti. wcw'yi satin olacak olan kisi de wwe'nin sahibi vince mcmahon'dan baskasi degildi.
  
  vince mcmahon wcw'yi satin alinca iki sirket birlesti. bu kez de elde 100'den fazla guresci vardi. bunlarin hepsini tek programda kullanmak zor oldugu icin wwe raw'in yaninda persembe aksamlari yayinlanmak uzere wwe smackdown yayinlanmaya basladi.
  
  2007 yilinda chris benoit vakasindan dolayi tepki ceken wwe, yeniden cocuklara donuk yayin yapmak icin eski gunlerine geri dondu ve super kahraman karakterleri geri getirdi, seksualiteyi azaltti ve bugunku wwe'yi olusturdu. bugun wwe'nin haftalik reytingleri %2-3 civarinda dolasiyor. 1990'larin ortasinda wcw ile wwe'nin toplam reytingi %10'u geciyordu.
  
  simdi videolara gecelim:
  
  bu daha once bahsettigim hogan ile nash arasindaki "mac" : http://goo.gl/yeqlw6
  
  wcw nitro'nun gaza getiren muzigi: http://goo.gl/9acvdl
  
  kevin nash'in diesel doneminden bir kesit: http://goo.gl/thrq3z
  
  hulk hogan'in nwo'ya katilmasi ve sahaya yagan yabanci maddeler: http://goo.gl/stbfmg
  
  sonradan ayaga kalkan wwe'den bir kesit: http://goo.gl/ryfh8x
  
  bu donemde iki sirketin reytingleri: http://goo.gl/ipdwka
  
  bu linkte de yukarda bahsettigim bir cok olayin videosunu gorebilirsiniz: http://goo.gl/wplvbr
  
  o donemde wwf, wcw'yle ve ted turner'la dalga gecmek icin "billionaire ted" skecleri yapmisti. bu da onlarin videosu: http://goo.gl/4gufj4
• 1800'lerin sonunda ve 1900'lerin basinda avrupa ve amerika'da halkin en buyuk eglencesi o donemde sehir sehir dolasip cesitli sunumlar yapan karnavallardi. bu karnavallarda sirk, freak show gibi gosterilerin yanisira, amerikan guresinin ilk atasi da vardi. o donemde bazi karnavallarda iri yari, kasli kuvvetli bir guresci bulunurdu ve karnavalin tam orta yerine ring kurulurdu. daha sonra bu guresci ringe cikip etrafindaki seyircilere meydan okurdu ve kendisini guresip yenecek ilk kisiye para odulu teklif ederdi. bazen ciddi ciddi halkin icinden cikan elemanlar bu gurescilerle guresirken, cogu zaman da "plant" denilen ve karnavalin tribunlere yerlestirdigi kendi adamlari ringe cikip bilerek bu elemana yenilirdi. boylece amerikan guresinin temelleri bu sekilde atildi. o donemde halkin cogu amerikan guresinin gercekte ne olup olmadigini bilmiyordu.
  
  1900'lerin baslarinda amerikan guresi boks ile ayni statuye sahipti. maclar aylar onceden reklam edilirdi, tv'lerde yayinlanirdi ve bir macin 1 saate kadar uzadigi gorulurdu. guresenlerin stili daha cok grekoromen gurese yakindi. iki taraf da karsisindakini cesitli gures hareketleriyle altetmeye calisirken tekme, yumruk, sandalye gibi seyler nadiren kullanilirdi.
  
  1900'lerin basinda frank gotch adli bir guresci ortaya cikti ve kariyeri boyunca 6 binden fazla mac yapmasina ragmen bunlarin sadece 10 tanesini kaybetti. frank gotch'in yaptigi maclarin bir kisminin sonucu onceden belliyken bir cok mac gercek anlamda gures maciydi. frank gotch'un maclari inanilmaz ilgi cekiyordu ve her gittigi yerde salonu doldurmayi basariyordu. o donemde evlere tv'ler yeni yeni girerken amerikan guresine olan ilgi cok yuksekti.
  
  ozellikle kuzey avrupalilar'in coklukla goc ettigi midwest bolgesinde amerikan guresi cok populerdi. hatta bu donemde abd'de pankreas beyzboldan sonra en cok izlenen ve en cok takip edilen ikinci spor haline gelmisti. o donemde maclarin cogunun sonucu onceden belli degildi ama bazi maclar simdiki gibi onceden belirlenen kurguda ilerliyordu. izleyicilerin buyuk cogunlugu hangi macin kurgu hangi macin gercek oldugunu ayirdedemiyordu.
  
  1913 yilinda gotch emeklilige ayrilinca amerika'da pankreas sporu bir anda popularitesini kaybedecekti. bu donemde midwest bolgesinde pankreas'in popularitesi devam ederken, diger bolgelerde medya daha cok pankreasin gercek bir spor olmadigi kanaatine varacakti ve halk dovuslerin gercek olmadigini ogrendigi icin ilgisini baska yere yoneltecekti.
  
  1920'lerde pankreas'i yeniden populer hale getirmek icin yeni ogeler eklendi. buna gore maclar sadece 1'e 1 olmayacak, ayni zamanda tag team'ler eklenecekti. ayni zamanda olayin icine drama da eklenecekti. mesela bazi elemanlar hakem baska yere bakiyorken hile yapacakti, bazi elemanlar daha once hic denenmemis riskli hareketler deneyecekti. bunun disinda guresciler arasinda devam eden hikayeler de olacakti. boylece iki guresci sadece mac yapip ayrilmak yerine maca kadar devam eden bir hikayeye konu olacakti ve seyirci hikayeye bagli olarak uzun sure izlemeye devam edecekti.
  
  bu donemde pankreas'a olan ilgi biraz olsun artmisti. her mactan once gures federasyonu kimin kazanip kimin kaybedecegini belirliyordu. cogu zaman guresciler kendilerine verilen plana harfiyen uysa da zaman zaman itiraz edenler oluyordu. birkac gures musabakasinda ringde gercekten de kavga cikmisti ve kemerler onceden planlanin disinda el degistirmisti.
  
  1930'larda ve 1940'larda pankreas dunyasi kendi kendini yeniden kesfetmeye basladi. ortada bir tane buyuk federasyon yoktu. bunun yerine her sehirde gosteri yapan cesitli gosteri firmalari vardi. bu gosteri firmalarinin arasinda buyuk bir rekabet vardi ve her firmanin kendi altin kemerleri vardi. boylece amerika icinde 40-50 farkli "dunya agir siklet sampiyonu" olabiliyordu. tabi seyirciler o donemde internet veya ulusal tv kanallari olmadigi icin bunun farkinda degildi ve herkes kendi sehrindeki sampiyonu dunya sampiyonu saniyordu.
  
  1950'lerde tv kanallari pankreasi siklikla yayinlamaya basladi. bu donemde pankreas programlarinda sadece dovus degil drama ve komedi unsuru da one cikacakti. bazi karakterler cizgi film karakterleri gibi super guclere sahip olacakti ve bazi karakterlerin varlik amaci seyirciyi guldurmekti. bu donemde abd'de yayin yapan kanallarin hemen hemen hepsi pankreas gosteriyordu ve pankreas firmalari cok kar edecekti.
  
  bu donemde "gimmick" denen karakterler ortaya cikacakti. normal guresci yerine her gurescinin kendine ait bir karakteri olacakti. ornegin bugunku the undertaker'in kendine has kostumu, kendine has ringe girisi, kendine has hareketlerin toplamina "gimmick" deniyor. bazi guresciler direk donunu giyip ringe kosarken, bazilari kostume ve karaktere (bugunku the undertaker, sting, hulk hogan, kane gibi ornekler) burunecekti. mesela bazi guresciler etnik karaktere sahip olacakti (arap, nazi, rus gibi) ve o etnik kokene ait kiyafetler giyip oranin insani gibi davranacakti.
  
  bu donemden sonra amerikan guresi yavaslama evresine gelecekti. 1980'lere kadar bu yavaslama devam etti ve bir cok lokal amerikan gures firmasi kapanacakti. kucuk gures sirketleri ya buyukler tarafindan yutulacakti ya da iflas bayragini cekecekti. boylece 1980'lere gelindiginde yuzlerce kucuk firma yerine 7-8 tane buyukce firma vardi. her firma belli bir cografi bolgeye hakimdi. mesela bugunku wwe (o zamanki adiyla wwf) new york ve civarinda hakimken wcw atlanta ve civarinda hakimdi.
  
  1980'lerde en buyuk patlama vince mcmahon ve hulk hogan sayesinde gerceklesti. vince mcmahon wwf sirketini babasindan satin aldiktan sonra yoresel bir sirket olmaktan biktigi icin o donemde yavas yavas populerlesen kablolu tv'de kendine yer bulmayi denedi. kablolu tv yayginlasinca insanlar birden fazla gures firmasi oldugunu gorduler ve bir cok taraftar wwf'yi izlemeye basladi. o siralarda wwf'ye gelen hulk hogan inanilmaz bir popularite kazandi ve wwf rakiplerini fersah fersah geride birakmaya basladi.
  
  1990'larin basinda wwf haric tum gures firmalari iflas etme noktasina gelmisti. o sirada wcw'yi satin alan ted turner vince mcmahon'a rakip bir sirket ortaya atmaya calisti. bu sirada wcw'nin basina gecen eric bischoff inanilmaz zeki biriydi. kendisinin fikri suydu: "bugun amerikan guresini sadece cocuklar izliyor cunku karakterler cizgi film karakterlerini andiriyor. bunun yerine daha gercekci karakterler ve daha cok sansasyona yer verirsek genclerin ve orta yasli insanlarin ilgisini cekeriz" dedi. bundan sonra monday night wars basladi.
  
  wcw'nin her hafta yayinlanan sovu canli yayinlaniyordu, wwf ise banttan yayinlaniyordu. wcw wwf'ye karsi her turu pisligi yapacakti ve bunlarin icinde o haftaki wwf ile ilgili spoiler vermek de vardi. ornegin wcw'nin spikerleri maclari anlatirken arada "bosu bosuna bu hafta wwf'yi izlemeyin, bret hart shawn michaels'i yine yendi" diyeceklerdi. bu arada hikayeler de daha gercekci olacakti. bunun disinda wcw wwf'nin en onemli yildizlarini yani hulk hogan, lex luger, bret hart, kevin nash ve scott hall'i transfer etti. bu gurescilerin bir kismi kullanilarak amerikan gures dunyasinin en populer orgutu olan nwo kuruldu.
  
  en basta wcw wwf'i 80 hafta ust uste reytinglerde gecse de wwf geriden gelmeyi basardi. the rock ve steve austin'e shawn michaels ve triple h de katilinca wwf one gececekti. geride kalan wcw fazla bir hareket yapamayinca iflas noktasina geldi ve wwf tarafindan satin alindi. bugunku wwe, gecmisteki wcw, wwf, ecw, awa, nwa ve bir cok sirketin birlesmis halidir. son 20 yilda bile amerikan guresi muthis bir evrim gecirdi.
  
  simdi de en can alici soruya gelelim: amerikalilar aptal mi da sahte bir dovus sovunu izliyorlar?
  
  cevap hayir. amerikan gurescileri sadece ringe gelip guresmiyorlar. orada ringde anlatilan bir hikaye var. iki guresci ringe cikip guresmeden once haftalarca birbirlerine lalf sokuyor, bazen ikisi arasinda bir hikaye donuyor (mesela kiz mevzusu gibi) ve aralarindaki maci promote ediyorlar. bu arada heel denen kotu adamlar ve face denen iyi adamlar oluyor ama bir karakterin her 2-3 yilda bir heel ile face arasinda gidip gelmesi gayet normaldir. amerikan gurecilerinin sadece ringe iyi olmasi yetmiyor, ayni zamanda iyi aktor olmalari da gerekiyor. ornegin bir kevin nash, triple h, steve austin, the rock gibi isimler oldukca iyi aktorlerdir. her hafta kendilerine ezberleyip canli yayinda oynamalari gereken bir rol veriliyor ve bu guresciler bu rolleri canli yayinda eksiksiz oynamak zorunda kaliyorlar.
  
  amerikan guresi oldukca zor ve stresli bir is. haftada 300 gun yolculuk yaparak surekli vucutlarini riske atiyorlar. bu yuzden amerikan gurescileri icinde 40 yasini goremeden olenlerin veya uyusturucu bagimlisi olanlarin sayisi hic de az degil.
  
  bu konuda daha cok bilgi icin monday night wars basligini okumanizi tavsiye ederim.
  
  edit: bir ekleme yapma ihtiyacini hissettim. eskiden amerikan guresinin huviyeti bugunkunden cok farkliymis. mesela eskiden (1980'ler ve oncesinde) bazi karakterler "kotu adam" bazilari "iyi adam" olarak belirlendikten sonra kotu adam olarak belirlenenler kariyerlerinin sonuna kadar kotu adam, iyi adam olarak belirlenenler de kariyerlerinin sonuna kadar iyi adam olarak kaliyormus. yani bugunku gibi her 3-4 senede biri iyi adamlarla kotu adamlar yer degistirmezmis. ayrica inandiriciligi arttirmak adina iyi karakterlerle kotu karakterler farkli ucaklarda seyahat edermis, farkli otellerde kalirmis ve farkli restorantlarda yemek yermis. boylece insanlar bunlari hic bir arada gormezmis. kotu adam olarak belirlenen bir karaktere hayranlardan biri imza icin yaklasirsa terslenirmis ve kotu adam olarak belirlenen karakterler gercek hayatta da bu rolu oynayarak insanlara kotu davranmaya devam edermis. ornegin bugun kotu karakter olsun iyi karakter olsun tum amerikan gurescileri taraftarla iyi gecinmeye calisirlar.
  
  yillar once kucuk bir kasabada oynanacak bir mac oncesi ric flair ile beraber birkac karakter ucak kiralamislar ve yola cikmislar. ucaktaki herkes "iyi adam" rolundeymis ama bir tanesi kotu adam rolundeymis. ucak bir sure sonra alcak mesafeden ormana dustugunde gurescilerin hicbiri olmemis ama iyi karakterlerden biriyle kotu karakterlerden biri hastahanelik olmus. ikisinin ayni ucakta oldugu anlasilmasin diye ikisini farkli hastahanelere kaldirmislar ve birinin ucak kazasinda digerinin yolda trafik kazasinda yaralandigini aciklamislar. yani eskiden bazi isler cok daha gizli surdurulurmus ve bu da isin eglencesini arttirmis. gunumuzde bu konulara pek dikkat edilmiyor.
• flash tv'de geçen gün yayınlanan programda sunucular arasında şöyle bir konuşma geçmiştir:
  
  - "sith, hogan'ın kulağını ısırdı!"
  - "bana sanki öptü gibi geldi, hatta kulak memesini yaladı."
  - "haa hogan'ı zevkten bayıltmaya çalıştı yani."
  - "bu sith tecavüzcüymüş zaten."
  
  daha sonra da maçın hakeminin hogan için yazdığını söyledikleri şiirleri okudular.
• özellikle türkiye'de amerikan güreşinin sahte olduğunu öğrenenler ya da anlayanlar değişik triplere giriyorlar nedense. sanki devlet sırrı, cıa sırrı filan çözmüş gibi "bu sahte bi kerem, seni kandırıyorlar, ayy hala nasıl izliyorsun yaa" tarzı laflar sarf ediyorlar.
  
  amerikan güreşi dediğimiz şey canlı bir dizi gibidir evet. senaryo dahilince güreşçiler sportif hareketler ve sahte dövüşlerle izleyiciyi eğlendirirler ama olay şu ki burada survivor'ın aksine olayın senaryo olduğunu saklama çabası yoktur. zaten pek çok güreşçi röpertajlarında bunu işaret eden şeyler söylerler. yüzlerce haber-spoiler sitesi vardır. bazen güreşçiler ring dışı dostluklarını saklama çabasına bile girmezler. hatta şirket başında diyebileceğimiz adamların çıkıp ilgisizlik sebebini senaryolara bağladıkları bile olur. ortada böyle şeyler dönüyorken hala bazılarınız çıkıp izleyenler senaryo olduğunu bilmiyormuşcasına triplere girmeleri cidden komik.
  
  bir diziyi neden izlersin senaryosu ve görselliği iyi geldiği için. amerikan güreşi izlemenin sebebi de budur? dizilerde gördüğümüz büyülü, perili olaylara kimler inanır? çocuklar. burada da gerçek dövüş olduğuna sadece çocuklar inanıyor. peki bu yetişkinlerin de amerikan güreşi izlemesine engel midir? hayır. zira yetişkinlerin ilgisini çekecek şeyler de yapıyorlar. gerçeği saklayıp salak yerine koyma gibi bir durum da olmadığı için millet gönül rahatlığıyla izliyor.
  
  tanıdığımız pek çok dizi, film yıldızı, şarkıcılar arasında filan da amerikan güreşini ve özellikle amerikan güreşinin zirve endüstrisi olan wwe'yi takip eden çok ünlü vardır. arrow yıldızı stephen amell buna örnek. daniel radcliffe, rooney gibi yıldızlar da seyirci koltuğunda görüntülünenler arasında. zaten ingilizlerin özel bir ilgisi var wwe'ye nedense. shaq o neill, mike tyson gibi isimlerde wwe şovlarında bulunmayı seve seve kabul etmiş isimler.
  
  hayır şurda bu şovu izleyenlere laf atanlara bakınca, başka konularda felsefe kasıp saygı duyun düşünceme hareketlerime diyen/diyebilecek insanlar. ee siz de bunu izleyenlere saygı duyun? anlayıp dinlemeden yorum yapmayın? saygı sadece size karşı geçerli olan bir kavram mı? yoksa ıq düşüklüğünden dolayı beyniniz sadece tek yönlü mü çalışıyor?
• buradaki ana mantık zaten hayatın da bir oyun olduğunu göstermek...
  çok felsefik giriş yapmak istemiyorum fakat bu oyunu ortaya çıkarmak cidden inanılmaz bir sosyal zeka istiyor.
  
  insanların içlerinde biriken gazı, gerginliği alıyor. koca koca adamların birbirlerinin üzerine atlamaları gerçekte olması pek muhtemel olmayan ama hayali de kurulan şeylerin olduğunu gösterip insanları eğlendirmek...
  
  gerçekten bir numaralı ve rakipsiz eğlence sektörüdür. ayrıca spor kabiliyetinin yanında, ağzının laf yapması, rol yeteneği ve seyirciyi kendine çekebilme olayları açısından çok çok zor bir iştir bunu yapması...
  
  düzeltme: imla
• flash tv yorumcu ve spikerlerinden inciler:
  
  -evet verdi ağzına.. dizini yani verdi ağzına
  
  -bacak omza pozisyonuna getirdi
  
  (adamın biri diğerini sırtına almışken)
  -evet şimdi juventus (üstteki adamın adı) zevk almaya bakıyor. ne demişler kaçınılmazsa zevk almaya bak (?!)
  
  -kaya şimdi sana birşey sorcam. sence romantik tecavüz olur mu? (??)
  
  -evet giydirdi gafaya
  
  -kemeri çözmüş. niyeti bozmuş bu sefer
  
  (anna isimli bir konukları var)
  -evet sayın seyirciler. ben hepinizin annasıyla birlikte burda.. ııı.. şey yapıyorken.. ııı.. oturuyorken^*
• flash tv'de gösterilen, türkçe dublajı ile yarmış amerika menşeili programdır, ki orijinal ismi de world championship wrestling monday nitro'dur.. "wcw monday nitro" ve "wcw monday nitro live!" isimleri ile de bilinir..
  
  alakalı:
  
  steve borden "sting"
  ric flair "nature boy"
  april hunter
  booker huffman "booker t."
  kevin nash
  peter gruner "billy kidman"
  jeff jarrett
  scott steiner
  stacy keibler "ms. hancock", "nitro girl skye"
  michael alfonso "mike awesome"
  chuck palumbo
  sean stipich "shawn stasiak"
  shane douglas
  bill goldberg
  diamond dallas page
• türk futbolundan hallice bir spor dalı.
  
  (bkz: senaryo)
• bundan on beş yıl falan önce sabah erken kalkıp abimle izlerdik. sonrasında abimin aparkatlarından kurtulamazdım gerçi ama efsanevi bir dönemime imzasını atmıştır. ^*
• "ilk başta dayak yiyen adam %75 kazanır" kuralının şaşmadığı spor dalı. cüneyt arkının yan sanayisi.
  
  koftiden kafa atma, apış arasına garip tekme atma, yerde yatan adama kedi tekmesi gibi atraksiyonlar için seyredilebilir.