başyapıt

• ben bir müzikseverim ve bazen size çok kızıyorum, sizler bu kelimeyi eskitiyorsunuz. her gördüğünüz güzel albüme, etkileyici esere bu sözcüğü etiketliyorsunuz. size kızıyorum, çünkü bu sıfatı hakkıyla taşıyan sanat eserlerine istemeden de olsa haksızlık yapmış oluyorsunuz böylece. size bağırıp çağırmak istemiyorum, çünkü benim düşünceme göre hatanız, gerçek bir başyapıt ile iyi bir sanat eseri arasındaki farkı anlayamamanızdan kaynaklanıyor. (başyapıt dendiğinde benim aklıma gelen örnekler: what's going on, blood on the tracks, low, london calling, remain in light, ambient 4 on land, the queen is dead, it takes a nation of millions to hold us back, doolittle, paul's boutique, laughing stock, crooked rain, crooked rain, ok computer, since i left you, person pitch, my beautiful dark twisted fantasy vb.)
  
  yani bir başyapıttan bahsediyorsanız, kıyas noktanızı düzgün çekmelisiniz. bir ürüne başyapıt dediğinizde, onun etrafındaki hemen her şeyden daha iyi olduğundan emin olmalısınız. bir sanat eserini başyapıt olmakla iyi/güzel olmak arasında ayıran şeyi tekrar etmek istiyorum: çıktığı dönemde etrafında onun gibi pek şey bulamazsınız. bundandır ki her hafta yeni bir başyapıt göremezsiniz müzik marketlerde. bu yüzden bir sanatçının en iyi eseri onun "baş yapıt"ı olabilir, ama bu, onun başyapıt olduğunu göstermez.
• subjektif bir yorum yapilip cesitli kategorilerde ele alindiginda,
  muzikte
  (bkz: a night at the opera)^*
  (bkz: dark side of the moon)
  (bkz: in rock)
  (bkz: jesus christ superstar)
  (bkz: individual thought patterns)
  (bkz: rust in peace)
  (bkz: operation mindcrime)
  (bkz: and justice for all)
  
  sinemada
  (bkz: battleship potemkin)
  (bkz: citizen kane)
  (bkz: the great dictator)
  (bkz: vertigo)
  (bkz: lost highway)
  (bkz: being john malkovich)
  (bkz: conspiracy theory)
  
  edebiyatta
  (bkz: hitchhikers guide to the galaxy)
  (bkz: call of cthulhu)
  (bkz: guards guards)
  (bkz: lord of the rings)
  (bkz: 1984)
  (bkz: brave new world)
  (bkz: neuromancer)
  (bkz: dune)
  
  oyunlarda
  (bkz: frontier)
  (bkz: civilisation)
  (bkz: dune2)
  (bkz: ufo)
  (bkz: daggerfall)
  (bkz: deus ex)
  (bkz: tie fighter)
  (bkz: full throttle)
  (bkz: day of the tentacle)
  (bkz: railroad tycoon)
  (bkz: dark seed)
  (bkz: alone in the dark)
  (bkz: gabriel knight)
  (bkz: syndicate)
  
  olarak orneklenebilir.
• http://m.friendfeed-media.com/…493ba53576ca9bd2c4e8
• insanların içini boşaltıp artık önüne gelen eseri tanımlamak için kullanmaya başladıkları sıfat.
• bir sanatcinin sanatsal achidan en yetkin kabul edilen eseri
• mendelssohn - wedding march (walla her düğünde çalınıyo, daha da mı başyapıt olmasın?)
• tuna kiremitçinin bir filmi. adam kendini beytofın filan sanıyormuş, yahut 9. senfoniyi kendinin sanıyormuş.
• (bkz: opus magnum)
• (bkz: kibar feyzo)
• 'başyapıtların son kullanma tarihi yoktur.'
  insanlık tarihinin başyapıtlar listesi, yazmakla bitmez.
  
  klasik batı müziği
  *5th symphony , ludwig van beethoven
  kadere karşı zafer olarak yazılmış, dramatik enerjisi doruklarda senfoni(ah o ilk dört nota ve finalin son notaları.
  *capriccio italien, pyotr ilyich tchaikovsky
  iki yüzyıl önceden bugüne taşınan, bir dahinin sihirli notalarıyla mest eden ölümsüz eseri.
  russian philharmonic performansı ile mükemmelin ötesi.
  *nocturnes, frederic chopin
  'mutluluğumu zehirleyen düşünceleri beynimden atmak isterim. yine de onları şımartmaktan zevk alıyorum.' diyen en güçlü duyguları her tuşa taşıyan chopin'in 21 kısa piyano eseri.
  vasiyeti üzerine kalbi varşova'da kilisede, eserleri kalbimizde.
  
  bale müziği
  *swan lake(pyotr ilyich tchaikovsky)
  karmaşık duygulara sürükleyen büyüleyici notalar
  
  film müziği
  *gladiator/now we are free, hans zimmer
  *inception/time, hans zimmer
  *the godfather/them song, nino rota
  *the graduate/ the sound of silence, simon and garfunkel)
  
  rock müzik
  *child in time, deep purple 1970
  ian gillan vokaliyle insanın ruhunu delik deşik eden
  unutulmaz klavye solosunda jon lord(rip)
  her dinleyişte ayrı duygu seli. müziği kadar, vietnam savaşını haykırarak protesto eden sözleriyle de unutulmaz ve zamansız şaheser.
  
  film
  *the stalker, andrei tarkovsky 1979
  totaliter ve inançsız bir dünyadan, gizemli bölgeye yolculuk. içindeki odaya ulaşınca, isteklerin gerçek olması.
  inançsızlıktan inanca yolculuğu izlerken, kafamızdaki soru hep aynı. o yolculuğa çıksaydık, neyi istemek isterdik?
  derin felsefi aktarımı yanında, sinematografisi de etkileyici filmde, 142 planda tamamladığı bölge, 1957 yılında estonya'da yaşanan, nükleer felaketin bölgesi.
  tarkosky, yardımcılığını yapan eşi ve filmde oynayan aktörün kansere yakalanarak ölmesi belki de tesadüf değil.
  
  tiyatro
  *kral lear, william shakespeare
  400 yılı aşan evrensellik
  *godot'yu beklerken, samuel beckett
  yıl 2022 hala bekliyoruz.
  
  balad, şiir
  *the ballad of readin gaol, oscar wilde
  654 mısradan oluşan eser, 7. baskıya kadar, c.3.3 mahlası ile yayınlanır.(reading hapishanesinde
  c blok, 3.kat, 3 no'lu hücre)
  homoseksüellikten ötürü zindana atılan yazarın, kült eseri.
  *kuvayi milliye destanı, nazım hikmet ran
  duygusuyla, anlatımıyla, insanları kusursuz betimlemeleriyle, kurtuluş savaşı zaferini mısralara sığdıran, başlangıç ve 8 bap'tan oluşan destansı şiirler ve yine hapishanelerde kaleme alınmış başyapıt.
  
  roman
  *karamazov kardeşler( dostoyevski)
  yazarın rüştünü ispat ettiği eseri.
  tostoy'un evden ayrılırken tek götürdüğü kitap olduğu söylenir.
  dostoyevsi için nietzsche:
  'kendisinden bir şey öğrendiğim tek psikolog.'
  freud:
  'dostoyevski olmasaydı, psikanaliz beklemek zorunda kalırdı.'
  einstein:
  dostoyevski, bana bütün bilim insanlarından fazlasını verdi.' der
  * ince memed
  çukurova'yı, insanları, feodal düzeni, bereketli toprakları, çiçeği, böceği, aşkı, fakirliği yaşama dair ne varsa satırlarında resmeden kült roman.
  
  resim
  *la jacond, leonardo da vinci
  aynı yüzde, gülümsemenin farklı duygular ifade edebileceğini, ya da gizleyebileceğini gösteren olağanüstü başyapıt.(şüphesiz ressamın üstün anatomi bilgisi etkili olmuştur.)
  
  heykel
  *davut heykeli, michelangelo
  500 yıldır, şaşkınlıkla izlenen 5,17 metre boyunda, başka heykeltraşlar tarafından kullanılıp atıldıktan 40 yıl sonra; 'her taşın içinde, heykel olmayı bekleyen potansiyel vardır.' diyen michealangelo'nun şaheseri.
  sağ eli oransal olarak büyük( davut'a, 'manu fortis: güçlü el' adını vermişti)
  ancak duruşu ve bedeni kullanması solak olduğunu gösterir.
  
  fresk
  cappella sistina/ michelangelo-son hüküm
  vatikanda 500 yıldır azametini koruyan freskler. şapeli gezdiğinde goethe:
  'hiç kimse sistina şapelinin tavan fresklerini görmeden, bir insanın başarma kapasitesi hakkında, fikir sahibi olamaz.' der
  
  çini
  *yeşil camii, iznik çinileri
  15. yy osmanlı sanatının göz kamaştıran şaheserleri.
  mihrabı tamamen kaplayan, bitkisel motifli çiniler.
  
  camii
  *sultan ahmet camii
  20bin adet göz kamaştırıcı çinisiyle.
  
  külliye
  *süleymaniye külliyesi
  475 yaşında mimar sinan'ın kalfalık dönemi şaheseri.
  4 halifeyi simgeleyen 4 fil ayağı, 53 metre yükseklikteki kubbeyi taşır. 4 minare, fetih'ten sonra 4. padişahı, 10 şerefe ise, osmanlı'nın 10. padişahı olmasını simgeler.
  
  müze
  *hermitage müzesi, st petersburg
  1764 yılında çariçe katerina'nın 200 tablo sakladığı saray; bugün çoğu sergilenmeyen 3milyon nadide sanat eseri barındırır. her bir eser, 3 dakika seyredilse, tur, 3 ayda tamamlanır.
  
  kütüphane
  *bibliotheque sainte genevieve, paris
  6yy'da kurulmuş aynı isimdeki manastırın belgelerine ilaveten 2 milyon belge koleksiyonuna sahip olması yanında, henri labrousto'nun da mimari olduğu etkileyici yapı.
  
  tiyatro mekanı
  *efes antik tiyatro
  25 bin kişi oturma kapasiteli, sahne ışıklandırması ay olan, efsane tarihi eser.
  
  savunma
  *the great wall
  toplamı %70 insan eliyle inşa edilmiş, nehirler ve dağlarla birlikte 21196km, inşaatı m.ö 770-476 yıllarında başlayan 3000 yıllık harika.
  
  arkeolojik bulgu
  *the terracotta worriers
  m.ö 210 tarihinde yapılmış, ordusu ile gömülmek isteyen ilk çin imparatoru quin shi huang'a ait olduğu düşünülen mezarda bulunmuştur.
  bir kısmı halen toprak altında.
  her biri 'biricik'(insanın parmak izi gibi, kişiye özel kulakların da aynı olmadığı)
  1.83 -1,85 metre boyunda 520 atıyla 8000asker(yüz ifadeleri birbirine benzemeyen), 130 savaş arabası, 150 süvari atı ve şimdiye kadar bozulmamış silahlar.
  
  saray
  *forbidden city
  500 yıllık çin imparatorluk sarayı.178 dönüm alanda en geniş antik ahşap yapılar bütünü.(980 yapı)
  feng shui felsefesiyle, güneşi onurlandırmak için önemli binalar güneye bakar. binaların önemi çatı stilleri ve heykelleriyle anlaşılır.
  ming hanedanlığından itibaren, 1 milyonu aşkın eser barındırır.
  ihtişam;ancak bu kadar sade, kibir bu kadar gizli ifade edilebllir.
  
  anıt mezar
  *keops piramidi
  4500 yıllık yapının bodrum katı 10 futbol sahası alanı kadar,
  en modern pusula kadar hassas, uzay istasyonlarından görülebilen, içinde firavunun lahdinin bulunamadığı dünyanın en gizemli mirası.
  
  ibadethane
  *ayasofya
  istanbul'un simgesi başyapıt.
  sırlarla dolu yapıda, isa'nın çarmıha gerildiği çivilerin saklandığı rivayet edilir.
  
  tapınak
  *göbeklitepe-şanlı urfa
  üstün evrensel değere sahip, tarihin sıfır noktası.
  insanlık tarihinin ilk başyapıtı.
  giza piramidlerinden 7500 yıl önce yapılmış, 1993 yılında gün yüzüne çıkarılmıştır..
  11400 yıl önce oluşturulan(epipaleolitik'e kadar uzandığı da düşünülen) yüzyıllar içinde yapılan qrilavelerle mimari ve mühendislik harikası yuvarlak, oval, dikdörtken anıtlardan oluşan tapınak.
  200 adet, herbirini fazla taşımak için en az 600 kişi gerektiren, en büyüğü 24 tona varan t şeklinde sütunlar, 3 boyutlu olarak, insan vücudunu stilize eder.
  çakmak taşı ile yontularak yapılan hayvan figürlerindeki ustalık ve sanatsal boyutu tapınağın aynı zamanda, neolitik dönemin kültürel etkileşim merkezi olduğuna da işaret eder.
  yüzbini aşan hayvan kemiği buluntusu, iskeletlerin kafataslarının alınıp, bezenmiş olması,
  su geçirmez tabanlar, dini ritüellerin yapılma olasılığını kuvvetlendirir.
  henüz yazı, tekerlek, çömlek icad edilmediği döneme denk gelen tapınak inşasının,
  yerleşik hayata geçişin başlangıcı olduğunu düşündürmekte.