sema ayini

• tarihi kayıtlar ve tanıklıklar, günümüzde çizilen sema ayinlerinden hayli farklı bir manzara sunuyor.
  
  mesela, oğlu sultan veled'in aktardığına göre babası mevlana, gecesini ve gündüzünü musiki ve raks ile geçirir, yerde bir tekerlek gibi dönermiş. hatta ahmed eflaki'nin yazdığına göre mevlana, sema esnasında soyunur ve elbiselerini şarkıcılara dağıtıp bir tek gömlekle kalırmış. dahası, selçuklu sultanı gıyaseddin keyhüsrev'in karısı ve rukneddin kılıçarslan'ın annesi gürcü hatun'un da (tamara) aralarında bulunduğu kadınlar, sema ayini sırasında mevlana'nın üstüne gül atıp gülsuyu boca ederlermiş.
  
  15.yy sonlarında yaşamış ostoviçalı bir yeniçeri ise tanık olduğu bir sema ayinini şöyle anlatıyor:
  "her gün ikindide (o nieszporzech) bir daire oluşturup dans ederler. herkes elini ötekinin omuzuna koyar, başını sallar (kiwajac), ayaklarıyla sıçrar ve bu arada 'la ilahe illallah' diye seslenirler, sonra birden arkalarını dönüp aynı şekilde bir daha seslenirler. uzaktan köpek havlaması (psi szczekaja) gibi gelir, bir yüksek, bir alçak sesle... bu danslarına sema adını verir, onu kutsal ya da ibadetten sayarlar. bu dans sırasında öylesine yorgun düşerler ki, vücutları ter, ağızları kuduz köpekler gibi köpük içinde kalır, bitkin bir halde herkes saman döşeklere uzanır."
  
  1960 yılında konya'da bir ayine katılan hellmut ritter, ayin sırasında neler hissettiğini anlatmasını sorduğu semazenin cevabını şöyle aktarıyor: "cüppeleri çıkarttığımızda, dünyanın da tüm iş ve dertleri sırtımızdan birdenbire kalkıp gitmiş olur. aşağı yukarı 14. dönüşten sonra dört bir yanımız çepeçevre karanlık kesilir. kendimizi, gecenin geç vaktinde herkes uyurken tek başımıza kalmış gibi hissederiz, çevrede çıt yoktur, yalnızca uzaktan uzağa rüzgârın hışırtısını ya da uzaktaki bir neyin sesini duyarız. artık raks ettiğimizi bile hissetmeyiz. bu yer çekiminden tümüyle kurtulma hâline tarihsiz bir mutluluk duygusu eşlik eder."
  
  kaynak: ernst werner, büyük bir devletin doğuşu: osmanlılar (1300-1481), osmanlı feodalizminin oluşum süreci, çev. yılmaz öner-orhan esen, 2014, yordam kitap, istanbul, s. 86-89.