hurufilik

• hurufiliğe göre, varlığın özü sesten oluşur. evren, sesin ortaya çıkması ile var olmuştur. özü oluşturan ses, canlılarda eyleme dönük, cansızlarda gizilgüç (potansiyel) olarak vardır. ses, canlılarda istem ve istekle ortaya çıkar.
  
  yine hurufiliğe göre tanrının ilk belirişi söz (kelam) ile olmuştur. söz, ilk nedendir ve tanrının soyut bir iç konuşması niteliğindedir. söz daha sonra çeşitli formalara girer, ayrışır ve söylenmiş söz niteliği kazanır. söylenmiş sözün birleşik görüntülerinden duygu ve bilinç evreni meydana gelir. hurufiler, evrenin sonsuzluğuna ve sürekli döngüsel devinimine, bu devinimden doğal olayların oluştuğuna inanırlar.