grönland

• gronland'da yasayan tek turk vatandasi olarak, sozluge "icerden bilgi" vermek boynumun borcudur.
  ayni zamanda gronland universitesinde de master yapiyorum, ama tirt bir ogrenci oldugum icin bu konuda soyleyeceklerim fazla didaktik olmayacaktir.
  
  1- evet gronland buzlarla kapli bembeyaz bir adadir. ama adi niye gronland (danca: yesil ada)?
  bu adayi bir viking olan erik the red (kizil erik) 986 yilinda kesfetmis. geldigi donem yaz mevsimine denk geldigi ve yazin buralar yesil bir cim ortusuyle kapli oldugu icin de, adini gronland koymus :)
  buraya gelmeden once britanya'ya ugrayip, yanlarina es olarak bir kac guzel kadın almis bu vikingler. (bir rivayete gore ingiliz kadınlarının en guzelleri, o donemler hep vikingler tarafindan goturuldugu icin, bugun ingilterede guzel kadın kalmamistir ama danimarka kizlari cok guzeldir der.)
  bu vikingler adaya ayak basan ilk insanogullarindandir. suan burada yasayan eskimolar (inuit halki) bu adamlardan daha sonra, kanada uzerinden gelerek adaya yerlesmistir.
  
  fakat tabi buranin kis ayi, oyle boyle bir kis ayi degil arkadaslar. hava -55lere dusuyor bazi bolgelerde. tabi bu bizim viking amcalar yaza aldanip yerlesiyorlar. ustlerinde yun kiyafetlerle, ekonomilerini hayvancilik uzerine kurmus olmalarina ragmen, yaklasik 15. yuzyilin ortasina kadar mucizevi bi sekilde adada yasamayi basariyorlar. sonra gelen buzul cagiyla beraber bu abiler bir anda ortadan yok oluyor-puf diye..o soguga ne hayvan, ne de yun kazaklar dayaniyor tabi :) (gerci bazi kaynaklar, inuitlerin bu adamlari katlettigini iddia ediyor ama kesin olarak bilinmiyor)
  
  2- suan gronland'da toplamda 55 bin kisi, baskent nuuk'ta 15bin kisiyiz. yerli halk inuitler, danlar ve benden olusuyor. guneyde cok azda olsa biraz patates yetistirilebiliyor, onun disinda tarim ya da hayvancilik yapilamiyor. gronland'da agac yok arkadaslar-inanin en ozledigim sey bir agacin golgesinde oturmak.
  her hafta 2-3 defa gemilerle danimarkadan buradaki supermarketlere, restoranlara, giyim marketlere..vb konteynrlar geliyor. yani yiyecek sikintimiz yok, avokado, mango, kuru incir bile var markette.
  
  ama buradaki yerli halk daha cok kendi avlaniyor. ren geyigi, muskus (inegi?), fok, balina ve balik yeniyor daha cok. (yalniz o fok yahnisi pistigi gun, okul kantinine girmek acayip zor, cok agir kokuyor be kardesim.) ayni zamanda fok kurkuyle kislik giyim, kemiklerinden de taki yapiyorlar. yani benim yillar evvel sokaklarda "hayir foklar olmesin, buna bir dur diyin" naralarim bosunaymis, adamlar sogan yetistiremiyor ki sogan ekmek yesin? fok yiyecek tabi, balina yiyecek - etinden sutunden de faydalanacak-napsin cope mi atsin mis gibi kislik kabani..
  
  3-gunluk yasamda insanlar inuit dili olan kallalisut'u, devlet dairelerinde ve okullarda ortak dil olarak dancayi konusuyorlar. ben bu iki dili de cok az biliyorum ama insanlarin ne kadar arkadas canlisi oldugunu gorseniz - zaten lisana cok fazla gerek kalmadigini anlarsiniz.. bir cumartesi gecesi gittiginiz barda her yastan insan, bir anda ayaklanip polka dansi yapmaya basliyor(kolundan tutup seni de surukleyerek :) )
  
  4-en sevilen muzik tarzi rock.. otobuste 60 kusur yasindaki bir teyzenin kulakligindan inanilmaz rock-metal gitar riffleri, davul sololari duymak gayet gunluk bir olaya dondu benim icin..
  ınsanlar parti yapmaya bayiliyor, icki bolca tuketiliyor ve 4 tane super marketi olan bu kucuk sehirde 10dan fazla bar-pub-club tarzi yer mevcut. butun hafta gozune cok seyrek gelen nufus, cuma cumartesi barlara akiyor sikis-tepis :) canli muzik cok yaygin ama hemen hepsi rock gruplari.
  
  5-danimarka oturum iznine sahip oldugum icin, universite,dil egitimi, doktor, ilac, dis hekimi..vb bedava. ama bu izne sahip degilseniz-hersey ates pahasi.
  
  6- su an diye universitede master yapiyorum (gronland edebiyati ile ilgileniyorum) ve inanilmaz bilgiler edinmeye basladim. orta asya turk edebiyatiyla, inuit edebiyati o kadar benzerlikler tasiyor ki, hadi canim dersiniz. tabi ki tumunu anlatmayacagim ama sunu soylesem yeterli olacaktir: kallalisut dilinde anne = ana-ana , baba= ata-ata. buyrun buradan yakin :)
  zaten inuitlerin geneli fiziksel olarak orta asya halklarına çok benziyor.
  6- buraya gelmek isteyenlere onerim: gelmeyin. turist olarak gelin, gezmeye gormeye, fotografamaya gelin (cunku dogal guzelligi nefes kesici), ama yerlesmeye gelmeyin. hava soguk. bokun donar, o derece soguk.
  gerci turist olarak gelir misiniz bilmem, biletler gidis-donus 3400 lira falan, bosverin, merak ettiginiz bisey olursa bana sorun, siz bosuna o kadar zahmete girmeyin.
  
  bir de benim icin gidin bi agaca sarilin lan, hormonsuz bi domates yiyin. bi de her sicaklayip terlediginizde beni dusunun- sikayet etmeyin :)
  
  edit: imla