kervansaray

• araplar islamlığın ilk yıllarında sınırda stratejik noktalarda cihada hazır kuvvetlerini ve binek arabalarını ribat diye adlandırılan yapılarda barındırıyorlardı. kuzey afrika'da gelişmeye başlayan bu yapı türünün çevresi savunma duvarı ile çevrili ve bir tek kapıdan avluya girilirdi. avlu ahırlar, ambar, muhafızların barındıkları odalar, mescit, gözetleme ve işaret kuleleri ile çevrelenmişti. araplar asya içlerine doğru uzanırlarken de bu nitelikte birçok yapı yapmışlardır. ancak askeri amaçla kurulan ribatlar zamanla nitelik değiştirdi. bu değişimin nedeni çeşitli etkenler arasında giderek cihad ruhunun azalması ve tasavvuf akımının islam yaşantısında etkili olmaya başlaması düşünülebilir.
  
  dervişlik kurumunun yaygınlaşması sonucunda, özellikle suriye, mısır ve filistin'de ribat bir şeyhin ve ona inananların toplandığı yer olarak kullanılmaya başlandı.
  
  asya'da ise daha çok kervansaray, yani yollar üzerinde gelip geçen yolcuların ve kervanların dinlenmeleri ve güvenliklerinin sağlanması için tasarlanan yapılar olarak geliştiler.
  
  tarihi bilinen en eski kervansaray, karahanlılar dönemine ait olan ribat-ı melik'tir. buhara-semerkant yolu yer alan bina, şemsül mülk ünvanı ile tanınan karahanlı hükümdarı nasır bin ibrahim tarafından 1078-1079 yılında yapılmıştır. bugün kapısı ve cephe duvarı ayaktadır.