tibet

• köken olarak adını türk dilinden aldığı söylenen, çin’e bağlı özerk bölge.
  
  türkmen türkçesi’nde ‘depe‘, çoğulu ‘depet (tepet)‘,
  
  -kazak türkçesi’nde ise ‘töbe‘, çoğulu ‘töbet‘,
  
  -başkurt tatar türkçesi’nde ‘tüba’, çoğulu ‘tübat‘,
  
  tibetliler ve türklerin akraba olma olasılığı üzerine yorumlar var. (bkz: elliot sperling)’e yazdığına göre 732 yolunda tibetliler prenseslerini göktürk kağan’ına vermişlerdir.
  
  marvin c. whiting‘ın aktardığına göre ise bir dönem çin’e saldıran arski türkleri ‘nizuk irkin‘ adlı bir liderin komutasında birleşmişlerdir. ilginçtir ki, whiting‘e göre bu komutan ‘tibetli tegin bolu‘dur.
  
  emel esin‘e göre günümüz türk bayrağının kökeninde kün-ay sembolü yer almaktadır. tibet köy evlerinde anadolu köy evlerinde olduğu gibi kapılarda nazarlık ve evin kapı-üstü veya çatı kısmında ise bereket sembolleri olan boğa ve koç boynuzları asılmış veya çakılmış halde bulunmaktadır.
  
  kira van dausen‘den öğrendiğimize göre tuva ve buryat türklerinin kullandığı astronomik sistem tibet astronomik sistemine oldukça benzemektedir. tibet sistemi, bir şekilde türk sisteminin elemanları aracılığıyla anlaşılabilir olmaktadır. dausen‘e göre tibet sisteminde yer alan ‘sok‘ yaşam enerjisi tanımlaması türklerin ‘kut‘ inanışından alınmadır.[13] bellezza‘ya göre gökyüzü kaynaklı inançlar hem tibet’te hem de orta asya’da derin etkilere sahiptir. ona göre bazı tibet gök tanrılarının kaynağı türklerin gök tanrısı tengridir. tengri‘nin bazı işlevleri aynı zamanda tibet gekhö baş tanrısını da yansıtmaktadır. gök ve gekhö. türk kozmolojisinde olduğu gibi tibet kozmolojisinde de evren üç özel bölüme ayrılır. gökyüzü (cennet), yeryüzü ve yeraltı. yine türklerde ve moğollarda olduğu gibi tibet kozmolojisinde de gökyüzü veya cennet dokuz kattan oluşmaktadır. eski tibet dini konusunda uzman olan per kvaerne‘ye göre türklerin gök inanışının bir benzeri tibet tönpa shenrab metinlerinde bulunabilir. tibetliler de türkler gibi gökyüzüne ‘mavi gök‘ veya ‘gökler biliyor‘ demektedir.[14] alfred stein‘ın aktardığına göre, bir gök tanrısının tibet versiyonu olan ‘gnam lha‘ kelimesinin kökeni türkçe’de aranmalıdır. stein, ayrıca yakşa ve naga gibi türkçe kökenli varlık isimlerinin tibet mitlerinde bulunduğunu aktarmaktadır. yine stein‘a göre tibetlilerin “dru gu’i lha” adını verdikleri tanrı, türklerin ‘yol tang re‘ dedikleri ‘yol tanrısı‘ ile aynıdır.
  
  kaynak