sabetaycılık

• 1666 yılında sabetay zevi nam bir hahamın enel hak türevi bir nida ile önce dinden kovulma, peşi sıra boynu vurulma raddesine gelerek kendini ve dinini inkar edişi ile peşine takılan müritlerinden oluşan tarikattır. türkiye'de dönmeler olarak bilinir. sabetaycılar arasında bugün iki grup vardır: müslüman gibi yaşayan dönmeler ve hıristiyan gibi yaşayan dönmeler. her iki grup da aslında musevidir. sabetaycılar çocuklarına sabetaycı bir aile olduklarını ancak evlilik töreninden sonra bildirirler. bu nedenle sadece yetişkinler sabetaycı bir aileden gelip gelmediğini bilir. evliliklerin aynı topluluk arasında yapılmasına özen gösterir böylece devamlılığı sağlarlar, ancak bunu nasıl yapabildikleri anlaşılamamıştır.
  
  dünya üzerinde sabetaycı nüfusun en yoğun yerleştiği kentler selanik ve izmir olmakla birlikte, nijeryadan kanadaya avusturalyadan belçikaya kadar pek çok yerde gruplaştıkları söylenir. mehmet şevket eygi, ılgaz zorlu, selçuk eres gibi isimler deşifre olmak pahasına konuyla ilgili türkiyeli kaynaklar olup; bu maddenin yazarı temel bilgiyi tel aviv üniversitesi tarafından odtu'ye bağışlanmış 1970li yıllarda basılmış ve gershom sholem tarafından kaleme alınmış olan sabetay zevi adlı eserden edinmiştir.
  
  tesvikiye camiinin altında sabetaycı tarikatın toplandığı bir yer olduğu, "izmirin çılgın dedikoduları" (yazarı hatırlayamadım) adlı eserde, ki artık sahaflarda dahi bulunamamaktadır, yazılıdır ama bir yerde okumuştum lafı her yerde olduğu gibi bu konuda da ikna edicilikten uzaktır.
  
  can dündar ulu önder atatürk'ün sabetaycı bir aileden geldiğine dair bir saptama yapmıştır. sebebi, mustafa'nın annesi tarafından gönderildiği mahalle mektebinden, babası tarafından alındıktan sonra gönderildiği şemsi efendi ilkokulu'nun selanik'te yalnızca sabetaycı ailelerin çocuklarını kabul eden bir okul olmasıdır.
  bu iddia üzerinde araştırmalar sürmektedir.
• ekşi sözlükte incelenmesi, kendisi de muhtemelen bir sabetaycı olan bir yazar tarafından 20 sayfa uzunluğunda tek bir entry girilmek suretiyle sabote edilmeye çalışılmıştır. (sabetay sabote ses benzerliği de dikkatinizi çekmiştir).
• dincilerin argüman kıtlığı çeken politikalarının popüler gündem konusu.
  
  zannımca sabetay, mason, yahudi kelimelerini türkçe'den bir şekilde çıkartırsak dinciler tek bir cümle kuramaz hale gelecekler. bu kadar argümansızdır bu yavşakların politikası. götlerinden eğri bok çıksa ya sabetaydan ya masondan, o da olmadı yahudilerden bilirler.
  
  ha, bu demek değildir ki, sabetaycılık ya da masonluk yoktur. fakat olsa bile bunu aklı başında insanlar / tarihçiler tarafından, vurun kahpeye ya da "aha şeytan" bakış açısı dışında bir açıdan incelenmesi gerektiği de aşikardır. fakat dinci zevzekler bu meseleyi boktan politikalarına argüman yaptığı sürece, aklı başında hiç kimse bu konuyu incelemeyecektir. zira hiç kimse aptallarla aynı sayılmak istemez.
  
  efendim bu konuya böyle bir giriş yapayım da, ileride bu konu hakkında yazı yazarsam, kimse de beni aptal sanmasın.
• (bkz: kobetaycılık)
  (bkz: kobetay sevi)
  (bkz: kobetay)
  (bkz: kobe tai)
• isim soyisimleri ile ilgili olarak paylaşılmış çalışmaya bakarak türkiye'nin 4'te 3'ünü kapsadığını düşündüğüm azınlık!
  
  arkadaş benim ismim soy ismim var, babamın ismi, annemin ismi kızlık soyismi, eniştemin ismi soyismi, öbür eniştemin ismi soyismi, hepsi listede. sülalecek sabetaycıymışız haberimiz yok! ya da bana söylemediler bir tek.
  
  edit: sebetay yazarak sıçmışım zaten.
• yalçın küçük'ün tabiriyle ;
  
  '' bir kişinin yahudi ya da sabetayist ya da bilmam ne olması önemli değildir . türkiye lehine mi çalışıyor yoksa aleyhine mi önemli olan budur . ''
• ispanyadaki baskıdan kaçan yahudilerin osmanlı topraklarına kabul edilişinden sonra oluşan cemaat.yahudilerdeki 'mesih' beklentisi sabetay sevi isminde izmirli bir haham tarafından kabul bulmuş ve 'rahat olun,artık bekleme yapmayın,oturduğum yerden şu anda aldığım bir kararla mesihliğimi ilan ediyorum'diyerek ortamda takılmaya başlamış.bazı yahudiler de madem mesihsin ben de bari cemaatin olayım demiş.gel zaman git zaman bu zat yahudiligin temel yasaklarının caiz oldugunu söylemeye baslamış.yahudi cemaati de sen misin bunu yapan deyip aralarının cok iyi oldugu padişaha şikayet etmişler bunu.padişah da efendi ol,efendilikten var fayda diye önce bi uyarmış onu.fakat bu kardes kendinden ödün vermemiş.zeki bir adam da bi de..öyle fikir savaşlarında hahamları tek tek g.t eden bir zekaya sahipmiş.hahamlar da öyle olmaz böyle olur deyip tekrar padişaha gitmişler.'padişahım padişahım sen bu adamın kulagını cektin ama bu adam sadece yahudileri degil musluman tebaayı da etkiliyor sen de burda öyyyle otur' demişler.padişah da ne diyonuz olm siz deyip tekrar cagırtmış bunu.'olm bak g.toşluk yapma özünde iyi bir insansın,sagda solda mesihim diye dolanıyorsun.gel ya musluman ol..ya da mesihliğini okçularımızın sana atacağı okla sınarız,mesih olup olmadığını anlamış oluruz' demiş.sabetay da bakmış götingen olcak,şu anda aldıgım bir kararı söylüyorum:bir anda aydınlandım,kalp gözüm açıldı deyip müslüman olmuş.padişah da sevgili din kardesim buralara kadar geldin gelmişken sarayda çalış bari falan demiş.sözün kısası daha sonraları selanike falan gönderilmiş vs ama sevi de cemaatini toplayıp:'olm sakin ol un ne muslumanlıgı ne dönmesi, şeklimizden ödün vermeyiz biz' deyip padişahla <alay gectigini>söylemiş.ben gectim siz de gecin cok zevkli oluyor demiş.onlar da gecmiş..böylelikle hepsi müslümanlığa geçmiş..dısarda musluman gibi takılan camilere giden bu cemaat gene evlerinde rutin olarak köpük partileri vermeye devam etmişler.e zaten ispanyadan göçmeleri sebebiyle avrupa görmüş insanlar,kanlarında yahudilik de var.senin benim gibi olmamışlar yani.egitime,sanata,ticarete önem vermişler.izmir,istanbul ve de özellikle o dönem balkanların kudüsu olan selanikte takılmışlar.selanik deyince de bugun ki selanik gelmesin aklınıza.nerdeyse bir yahudi sehriymiş.kalanlar da zaten işte bu sabetaycı cemaatten ve biraz da musluman turklerden olusuyormuş.baska azınlıklar da yok degilmiş gerci. yahudiler ve sebataycılar demişler ki aralarında;ulan madem hepimiz yahudi asıllıyız,ispanyadan gelmişiz,aramızda ayrı gayrı olmasın.öyle yunanca,turkce gibi gereksiz dillerle konusmayalım gelin ticari dilimiz ladino(yahudi ispanyolcası) olsun.ladino çatısı altında toplanırken kendi aralarında da yarış halindelermiş.yahudiler 'universal israeli alliance' okullarıyla egitimde öncülük yaparken sabetaycılar da bunlara:ulan löpçükler sizin artistliginiz kime,biz sizin modernleşmiş şekliniziz deyip bunlar da kendi okullarını kurmuşlar.şemsi efendi(şimon zvi) diye bildigimiz zat da cemaatin en tanınmış egitim öncülerinden.gel zaman git zaman osmanlı içinde milliyetcilik akımları başgösterince bu cemaat de ittihat ve terakki cemiyeti ve jön turk adı altında zaten güçsüzleşen imparatorluk da gucunu göstermeye başlamış.diger cemaatlerin arasından sıyrılıp osmanlı siyasetini ve basınını yönlendirmeye başlamışlar.1924 de mubadele sırasında rumlar anadoludan gönderilirken yunanistandan da turklerle beraber sabetaycılar da gelmiş.yeni gelen sabetaycılar da zaten egitimli bir kaç dil bilen insanlardan oluştugu için bab-ı aliyi kontrol eden tek guc onlar olmuş.modern turkiye cumhuriyetinin gunumuze kadar ki siyaset,sanat,askeriye,ticaret..aklınıza gelen her alanda bu halini almasında öncülük etmişler.kendileri de 3 gruba(yakubi,kapancı,karakas) ayrıldıgı için birbirleriyle de(özellikle karakas ve kapancılar )güç savasları yasamışlar.
  
  not:bu konuda meraklılarına diyecegim sey.internette alakalı alakasız herkesi sabetaycı ilan ediyorlar.sabetaycılar egitimli,köklü ailelerin cocuklarıdır.istanbul,ege veya balkan menşeilidirler.dedeleri bile tahsillidir.osmanlı sosyetesindendirler mesela.paşa dedeleri vardır.bir dönem dindarmış gibi gözükmek için ibadet yönü 2. planda kalan modern cemaatlere takılırlardı(mevlevilik,bektasilik,rufailik,melamilik).öyle sadece isimlerinde -er,-man,-men var diye her zengini sabetaycı sanmayın.
  
  konuyla ilgili 1993 yılı fransız yapımı (bkz: sazanikos) belgeselinin tamamını türkçeye çevirip youtube a atmıştım.konunun meraklıları izleyebilir..
  
  şu veya alttaki adres
  
  https://www.youtube.com/watch?v=u5zoc09vb4c
  
  edit:
  belgeselin yönetmeni şikayet edip kaldırtmış videoyu.kaldırtmadan önce mail atmış ama o mail adresini sırf belgeseli yüklemek için açtığımdan aylar sonra farkettim..
  
  edit2:
  elemanın biri benim çevirimi bi şekilde tekrar yüklemiş youtuba.
  veya:
  https://www.youtube.com/watch?v=n-
• iyi senaryo olabilecek bir tarihe sahip akım.
  
  sabetaycıların genelde iki isimli olduğu yolunda bi söylenti vardır. ilk ismini aile (tercihan trendlere göre) seçerek koyarmış, ikincisi türklerde yaygın isimlerden biri olurmuş, ilerde yükselip türkiye'deki her kuruma adapte olabilecek bir kimliğe sahip olsunlar diye. utku osman mesela.
  
  sedat kapanoğlu ismi bu açıdan hiç kıllandırmıyor. ayrıca kıllandırsa n'olur?
• her kim ki ipekçi, dilber, bezmen, kapancı, yalman ailesine mensuptur, o kişi sabetaycı bir ailenin çocugudur. bu kimselere selanik dönmesi de denir.
• öncelikle sabetay sevi üzerine kurulan şu "zavalliyi zorla müslüman yaptılar" anafikrini düzeltmek lazım. sabetay sevi mesih olduğunu iddia ettiği için ve mesihe hiçbir ok, kılıç, ateş işlemeyeceği inancı kendilerinde olduğu için çıkarıldığı mahkemede (ki kendisi hakkinda şikayeti yapan osmanlı yahudileridir) kendisine "şunu bir kanıtla" denmiştir. sabetay sevi de bu duruma yusuf yusuf olunca musluman olmayi kabul etmistir. yani kendisine ya musluman ol ya da öl denmemistir. ya mesihligini kanitla biz de idrak edelim ya da kanitlayamamanin sonucu ölürsen yapacak bir şey yok denmiştir... kisacasi kendisinin kepazeliğinin ortaya çıkacak olması bir de üstüne üstlük hayatından olacak olması sebebiyle paçayı kurtarmak için müslüman olmuştur fakat muslumanligi doneminde de uslu durmamış ve sürülmüştür. sabetaycilar ise kendisinin müslüman olması altına derin anlam yüklemiş, aslında dolandırıldıklarını idrak edemeyip sabetay sevi müslüman olduysa bizde olalım demiş kesimdir...