de officiis

• cengiz çevik çevirisiyle iş bankası yayınlarından edindiğim cicero'nun kaleme aldığı kitap.
  
  kitaba elimin gitmesinin hikayesi şu: son işyerimde torpil ve adam kayırma olayları beni inanılmaz rahatsız etti ve işten ayrıldım. işsiz kaldığım 3,5 aylık dönemde hep şunu düşündüm. ben yönetici olsaydım birine torpil yapabilir miydim? ben gücü elimde bulundursaydım hakedenlerin hakkını bilinçli olarak yiyebilir miydim? ya da tüm bunları yapabilseydim bile beni yetiştiren ailemin yüzüne nasıl bakardım? hadi onu da geçtim, yaptığımın ne olduğunu bilerek gece nasıl rahat uyuyabilirdim?
  
  işte bu sorunsallar beni bu kitabı okumaya itti. ahlaklı ve doğru olmak her alanda temel yükümlülüğümüz bana göre. tabi kitap bambaşka bir şeyi de anlatıyor olabilir. okudukça editleyeceğim.
  
  --- spoiler ---
  
  edit-1: cicero bu kitabı oğluna mektup şeklinde kaleme almıştır. temel olarak yararlı olan bir şey ile yararlı olan başka bir şey çatışırsa ne olur sorunsalını incelemiştir.
  
  en vurucu tespitlerden biri şudur: "yaşamda ahlaken doğru olan her şey yükümlülüklerin yerine getirilmesinden, yanlış olan her şey ise yine yükümlülüklerin es geçilmesinden kaynaklanır." ne kadar katılsam az!
  
  edit-2: adaletsizliği ikiye ayırıyor ki çok isabetli. biri zarar verenlerin, diğeri ise haksızlık yapılmasına mani olabilecekken bunu yapmayanların adaletsizliğidir diyor. bu adaletsizliklerin sebebi olarak da korkuyu öne sürüyor. adaletsizliği yapan kişi bunu yapmazsa başına bir kötülük geleceği ya da istediği şeyi elde edemeyeceğini düşünerek hareket eder. günümüz kurumsal ortamında ya da hayatın herhangi bir alanında haksızlığa uğrayan pek çok kişi cicero'nun bu sözlerine bakarak sebep ve sonuç ilişkisi kurabilir.
  
  doğru ve ahlaklı olanı ayırmada basit bir yöntem de sunuyor. eğer bir şeyin haksız olduğu ile ilgili şüpheye düşersen o şeyi yapmaktan kaçınmalısın.
  
  edit-3: cicero'ya göre hem cezada, hem de iyilikte ölçülülük esastır. savaş ise her durumda son çare olarak kullanılmalıdır.
  
  haksızlığı incelerken hilekar olmanın kaba kuvvetten bile daha kötü olduğunu ifade eder. ona göre, hiçbir tavır iyi adammış gibi görünebilmek için insanları aldatmaya çalışanların yaptığı adaletsizlik kadar açık değildir. milattan önce zikredilmiş bu sözün altına benim 2017 yılında imza atmamdan daha muhteşem birşey varsa o da nedir? sahiden ikiyüzlü insan kadar mide bulandırıcı ne var şu dünyada? düşman düşmanlığını açık olarak ortaya koyarak en azından dürüstlük sergiliyor, ya bu ikiyüzlüler?
  
  --- spoiler ---