aeneis

• romalıların hem kendi odysseus'larını, hem de iulia soyunun temelini anlatan vergilius destanı.
  
  vergilius, georgica nin iii. kitabi prologunda, augustus'un bas kisi olacagi, milli bir destan yazacagini haber veriyordu. iste bahsettigi bu eser aeneis tir. fakat, aeneas'ta, bizzat augustus degil de, aeneas bulunuyor. zira, destanlarda daima olaganustu olaylar olur. kahramanlar, insan ustu kuvvetlere sahiptir. iste bunlari verebilmek icin destan sekline donmek lazimdir. cagdas devirlerin tarihi yazilabilir, fakat destani yazilamaz, zira cagdas kisiler de o olaylari yasamislardir.
  
  vergilius, aneas'i henuz bitirmeden edebi cevrelerde bunun degerli bir eser olacagi soylenip durmaktaydi. propertius, soyle diyordu;
  
  cedite romani scriptores cedite grai
  nescio quid maius nascitur iliade.
  
  "romali yazarlar, geri cekiliniz, ne olacagini pek bilmemekle beraber, ilias'tan daha buyuk bir sey dogacaktir."
  
  ayrica augustus'un kendisi, vergilius'un aeneas'i ele almasini istemisti.(uzak atasinin yuceltilmesi ona kendisi yuceltilmis gibi zevk verecekti. zira; vergilius butun eser boyunca roma daha kurulmadan onun ilerdeki gorkemini anlatmakla hem roma'nin uzak atalarini hem de o gunku olay ve kisileri yuceltmistir.)
  
  bir gun uc kitabin bittigini ogrenince, vergilius'u cagirtiyor ve kizkardesi octavia'nin marcellus adindaki cocugu ölüyor, ki bu cocuktan cok seyler beklemektedirler. iste bu cocuk hakkinda vergilius vi. kitapta bir ovgu yazmistir. aeneis destani bilinen bir efsaneydi. ve vergilius'a gelinceye kadar bazi degisikliklerden gecmisti.
  
  1) ilk asama: ilyada destaninda, aeneas ölümlü anchises ile tanrica afrodite 'nin ogludur. bu destanda aeneas la ilgili bir kehanet vardir. ve buna gore, "sen ölmeyip kurtulacaksin, ilerde buyuk bir devletin kurucusu olup troya'yi yasatacaksin." fakat, aeneas' in yine bu destanda, troia'dan ayrildigina dair hicbir belirti yoktur.
  
  2) ikinci asama: bu asamayi yunan sairi stesikhoros 'ta buluyoruz. aeneas ailesi ile birlikte troia'dan gocup baska bir ulkeye gitmek zorunda kaliyor. once kartaca'ya oradan da italya'ya gittigini ogreniyoruz.
  
  3) ucuncu asama: naevius, ennius ve bazi yunan tarihciler , aeneas soyunun roma'nin kurulusu ile ilgisi oldugunun belirlendigini yazmislardir.
  
  4) dorduncu asama: iki soyagaci cizilebilir;
  
  (3.1)
  
  anchises + aphrodite=
  |
  aeneas
  |
  x (bir kiz cocuk)
  |
  romulus
  
  (3.2)
  
  numitor
  |
  rhea silivia (+mars)
  |
  romulus
  remus
  
  zira bu dorduncu asamayi incelerken, bir kronoloji sorunu ortaya cikmaktadir. troia kenti i.ö. 1180'de yakilip yok edilmisti. bu, roma'nin geleneksel kabul edilen kurulus tarihi i.ö. 753'den cok uzaktir. yunan ve roma soylencelerini daha anlamli kilmak icin su soylenebilir; aeneas italya'da lavinium sehrine geliyor. oglu ascanius(julus), alba longa sehrini ilk kurandir. 300 yil sureyle alba longa tahtini ascanius'un soyu elinde tutuyor. numitor son kraldir.
  
  vergilius eseri yazarken, nesir halinde bir taslak hazirlamis ve siir sekline koyarken de bir sira takip etmemisti.
  
  i.ö. 19' da vergilius, hikayesini yazdigi yerleri gormek ve dinlenmek uzere, dogu'ya, anadolu'ya gitmek istiyor. fakat, atina'da augustus ile karsilasiyor ve onun israri uzerine anadolu'ya gecmeyip birlikte geri donerlerken yolda hastalaniyor ve brundisium'da 21. ix. 19 da ölüyor. vergilius, eserini tamamlamadan ölecegini hissedince, vasiyetinde bunun yakilmasini istemistir. fakat imparator bunu önlüyor ve basilmasini emrediyor. eserin basilmasi isi lucius varius ve tucca ya veriliyor, ve yayinlaniyor.
  
  vergilius, ilyada ve odysseia'yi ve hatta apollonios rhodios'un argonautika destanini cok iyi biliyordu. fakat sair, bunlari birebir taklit etmeyerek, kendinden ve latin anlayisindan katkilar yaparak (bkz: contaminatio) yepyeni bir destan yaratmistir. soyle de soylenebilir; vergilius, homeros'un iki buyuk destanini, cok degisik eklemeler yaparak tek bir destanda toplamistir.(dikkat; contaminatio!) ayrica; vergilius'un dido 'su, apollonios' un medea' sindan degisik bir karakter ise de temel fikir aynidir.