delenda est carthago

• bu şekilde de kullanılan, lakin marcus porcius cato^* tarafından alakalı alakasız her konuşmasının sonunda ceterum censeo carthaginem esse delendam, yani "ayrıca düşünüyorum ki kartaca yakılıp yıkılmalı" şeklinde dile getirilen hunharca dilek. cato'nun romalılar'a gaz vermesi emeline ulaşmış; büyük bil kültürün mirasçısı^* olan bu güzel şehir yakıldıktan sonra kızgın duvarlarına tuzlu su dökmek, kalıntılarının üzerinden defalarca sabanlarla geçmek suretiyle yok edilmiştir.
• tamamı; ceterum censeo carthaginem esse delendam olan söz.
  
  efendim; bu söz romalı için mühimdir. zira marcus tullius cicero , cato maior de senectute adli eserinde bakin scipio ya ne diyor;
  
  "..büyük işler kol gücü ya da hız ve çeviklikle değil; düşünce, sözünü geçirme, ortaya doğru düşünceler atmayla başarılır. genellikle yaşlılar bu artamlardan yoksun olmak şöyle dursun, onları artırmışlardır bile. eğer er, tribun, legat ve konsül olarak türlü savaşlara girmiş olan beni, şimdi savaşmıyorum diye boş duruyor sanıyorsanız, o başka... ama hiç de öyle değil, çünkü nelerin yapılması gerektiğini ve nasıl yapılacağını senatoya ben gösteriyorum: öteden beri kötü niyetler besleyen kartaca'nın savaş ilan etmesini beklemeden ben ilan ediyorum; onun yerle bir olduğunu görmedikçe içim rahat etmeyecek."
• bir rivayete göre m.ö. 175 yılında kartaca'yi ziyaret eden romalı devlet adamı kato (böyle şeyleri bilmekle görevli insanlarca “büyük kato” olarak da bilinir; uzun boylu, şişko veya çok başarılı^* olduğundan değil de, tarihte başka bir kato daha olduğu ve onunla karıştırılmaması gerektiğinden; bir nevi çocukluğumuzda büyük metin diye çağırdığımız metin tekin gibi), bu şehrin roma'ya ve roma imparatorluğu'na çok ciddi bir askeri tehdit oluşturduğuna karar vermiş, kartaca'ya karşı obsesif kompulsif seviyede bir nefret sergilemeye başlamıştir. evine yurduna^* döndükten sonra, yaptığı her türlü konuşmayı (politik demeçler olsun, eş-dost arasında kadeh kaldırdığında olsun, hatta karısıyla yatakta sohbet ederken olsun) "delenda est carthago!" diye haykırarak bitirmeyi kendine görev bilmiştir. nitekim m.ö. 146 yılındaki 3. pön savaşı sırasında kartaca yerle bir edilmiş, taş üstünde taş bırakılmamış, bütün kartacalılar ya öldürülmüş ya da köle edilmiştir. fakat kaderin oyununa bakınız ki, kato bu savaştan üç yıl önce nalları diktiği için otuz yıllık rüyasının gerçek olduğunu görememiş, ve gözü açık gitmiştır (cenazede bu durumu fark eden dikkatli bir rahibin müdahalesiyle tabut toprağa verilmeden hemen önce kaşla göz arasında o açık göz kapatılmıştır). büyük kato’nun ölüm döşeğinde ağzından çıkan son sözlerin "delenda est carthago" olup olmadığını ise aylak tarihçiler hala tartışmaktadırlar.
  
  delenda est carthago günümüzde maalesef pek sık kullanılmayan bir deyiştir. okeyde hile yapan dostunuzla kavgaya girmeden önce "bittin sen hüsamettin, mahvoldun" yerine "delendus est hüsamettin!" diye bağırırsanız (eril sahisa hitap edince "delenda" degil "delendus" oluyormus, tesekkurler jimi the kewl), kahve camiasına rezil rüsva olduğunuzla kalırsınız. tabii şans eseri ben de o kıraathanede bulunursam (ki bazen halkımla kaynaşmak, proletaryayı tanımayan kifayetsiz aydınlardan olmamak için tebdil-i kıyafet uğrarım), wall street journal'ımdan bir an gözlerimi ayırır, ve de mr. miyagi misali kafamı hafifçe öne eğip gözlerimle gülümseyerek engin kültürünüze duyduğum saygıyı ifade ederim. haydi hemen: (bkz: kartaca)(bkz: pön savaşları)
  
  edit: ne de güzel oluyormuş kopyasını almadan sildiğinizi, ebediyen kaybettiğinizi sandığınız entryler ile email account’un derinliklerinde karşılaşmak, iyi midir kötü müdür, garbage mıdır değil midir diye düşünmeden sözlüğe taşımak.
• aynı adlı bir de şiir vardır.
  
  "carthago est trans mare nostrum
  carthago vastavit bellis
  carthago est trans mare nostrum
  delenda carthago nobis.
  delenda delanda carthago nobis
  ego, marcus porcius cato
  senator sum, quod bene scis
  et a me est ceterum censa
  delenda carthago nobis
  delenda delanda carthago nobis.
  mos hodie juvenum malus.
  moribus uti antiquis
  debetis, ut bene vivatis
  delenda carthago nobis
  delenda delenda carthago nobis.
  
  efendim şair burada bayrağa sesleniyor, senatoya sesleniyor ve diyor ki: kartaca yıkılmalıdır. ben senator cato'yum, beni tanırsınız diyorum ki, yıkın lan şu kartacayı, daha kaç kez söylicem.
• roma senatosunda bir dönem her konuşmasını bu sözle bitirirmiş marcus porcius cato^* sonunda da isteği gelmiş yerine^*
• oleli yillar olmasinin verdigi huzur ve rahatlikla soyluyorum ki latince kirpik gocuk versiyonu bu olan ceterum censeo carthaginem esse delendam sozu cato adli cicero tayfasi ile birlikte du$unulunce mealen, "cok ezik bir insanim ve kulturel ve teknoloji alaninda kartacalilarin bizden ne derece ileride oldugunu gordukten sonra bu ezikligim kat be kat artti; oyle du$unuyorum ki roma gelecekte butunlugunu ve gucunu korumak icin kartacayi yok etmelidir. bu arada ben oyle bir kopegim ki bu istegimin gercekle$tigini goremeden geberip gidecegim" anlamina da gelebilir.
  
  olmali cunku olmali diyen kimseyi sevmiyorum, kendi cocuklarina iyi davranip, sokaktaki insanin ustune yuruyen en yerle$mi$ adalet ve hukugun da pluto ya kadar yolu var.
• benim de kendimce buna benzer bir takıntım varmış, 3 gündür farkına varmaya başladım. cümleler onunla başlıyor, onunla bitiyor, keyifli anlar nefretle bezeniyor, sonra zaten yapılmış olan kötülüğün mutluluğunu bir kadehe aktarıyor ve sırıtıyorum.
  
  15 yıllık kartacamızı talan ettik. işte o takıntı cümlesi, konuşmaların vazgeçilmez son noktası : ibne juventus !
• romalı bir senatörün (katon?) sözüdür bu. kafayı kartaca'ya takmış, iki lafından biri "kartaca yıkılacak" olan senatör, çağımız siyaset dünyasına da böyle bir söylem kazandırmıştır. bu arada kartaca da gerçekten yıkılmıştır. (bkz: pön savaşları)
  ayrıca romeo must die.
• latince bilmiyorum, marcus porcius cato'nun^* kartaca yıkılmalıdır diye anımsadığım ünlü sözü. hele uzun halinin çevirisini hiç bilmiyorum. ne farkı var bilmem, carthago delenda est diye de aratılabiliyor ve ingilizce vikipedi'de yeğlenen biçim bu ikincisi olmuş.
  
  din ancak kullanışlı olmaktan çıkarsa veya kullanım bedeli yükselirse kamusal alandan, kamu hayatından çıkabilir. o halde:
  
  "kartaca yıkılmalıdır."
  
  (bkz: eşkıya dünyaya hükümdar olmaz)
  (bkz: deli sikini beller gibi)
• eski bir facebook çalışanının aktardığına göre (aha da kaynak) zuckerberg bu cümleyi google+ tanıtıldığı gün, çalışanlarını toplayıp bir kumandan edasıyla söylemiş. kartaca'dan kimi kastettiği de son derece açık tabi :)
  
  (bkz: insan gerçekten hayret ediyor)