• birkaç gündür kullanıyorum ve bu kısa süre içinde bende oldukça olumlu bir izlenim bıraktı. öncelikle söyleyeyim daha önce mendeleyve endnoteda kullandım. yani benzerleri hakkında yeterli düzeyde fikrim var ve bu yazıda üç programı karşılaştıracağım. eğer bu tarz bir program kullanmak istiyorum ama hangisini kullansam bilmiyorum diyorsanız okumaya devam edin. karşılaştırmaya başlamadan önce belirteyim mendeley ve zotero ücretsiz endnote ücretli. bazı üniversiteler endnote lisansı verebiliyor öğrencilerine ve akademik personele onu da belirteyim.

    zotero ilk çıktığında firefox eklentisi olarak çalışıyordu fakat şu anda windows (mac ve linux yok sanırım) programı bulunuyor, diğer işletim sistemlerinde ise firefox eklentisi olarak kullanmanız gerekiyor. mendeley linux ve mac de de çalışırken, endnote windows a ek olarak mac de çalışabiliyor. zotero nun güzel özelliklerinden biri eğer firefox kullanıyorsanız makale indirmek istediğinizde direkt olarak save to zotero diye bir seçenek çıkması. ona bastığınızda makale zotero ya ekleniyor (sadece referans olarak değil pdf i de ekleniyor, internet üzerinde depolama kısmını yazının en sonunda anlatacağım sabredin biraz).

    tüm programlar pdf leri import edebiliyor ama bunu içlerinde en başarılı olarak yapan benim görüşüme göre mendeley. zoteronun ise bu konuda biraz daha gelişmesi gerekiyor. eğer daha önce endnote veya mendeley kullandıysanız makale listenizi import edebiliyorsunuz, aynı şey tersi için de geçerli. mendeley de ayrıca bir klasörü takip etme seçeneği de var. o klasöre attığınız pdfler otomatik olarak kütüphanenize ekleniyor. zotero kullanırken keşke olsa dediğim özelliklerden biri.

    üç programında da libre office ve word için eklentileri bulunuyor.

    mendeley ve zotero da makalelere etiket koyabiliyorsunuz, hatta zotero da 6 tane etikete kadar renk belirleyebiliyorsunuz ve o etiketlerin olduğu makalelerin yanında etiketin rengi görünüyor. endnote da böyle bir özellik yok. üç programda da makalelere not ekleyebiliyorsunuz.

    mendeley ve endnote da makaleleri daha önce okuyup okumadığınızı işaretleyebiliyorsunuz zotero da ise yapamıyorsunuz.

    arayüz olarak içlerinde en güzeli *tartışmasız mendeley.

    endnote ve mendeley in ipad uygulaması varken zotero nun bulunmuyor, android uygulaması ise hiçbirinde yok.

    tüm programlarda da belli başlı atıf stilleri bulunuyor ama olur da değiştirmeniz gerekirse bunu en zahmetsiz yapabileceğiniz program endnote. zotero ve mendeley aynı sistemi kullanıyor ve stil değiştirmek veya yeni stil oluşturmak oldukça ızdıraplı.

    gelelim internette depolama özelliklerine, başta çok önemli gibi görünmese de arşivinizdeki makale sayısı arttıkça eğer birden fazla bilgisayar kullanıyorsanız oldukça önemli olmaya başlıyor.

    zotero da mendeley ve endnote gibi makaleleri internette depolamanıza ve makale listenizi web de görüp listenizi diğer bilgisayarlar ile senkronize etmenize izin veriyor. ücretsiz olarak sunduğu alan 300mb. mendeley ise ücretsiz üyeliklerde 1 gb alan veriyor. diğer abonelik seçenekleri ise

    300 mb - free
    2 gb - $20 ($1.67/month)
    6 gb - $60 ($5.00/month)
    10 gb - $100 ($8.33/month)
    25 gb - $240 ($20.00/month)

    mendeley in fiyatları;

    2gb - $4.99 /month - or $55 /year
    5gb - $9.99 /month - or $110 /year
    unlimited - $14.99 /month - or $165 /year
    burada unlimited olarak bahsedilen 20gb, daha fazlası için fiyat teklifi istemeniz gerekiyor.

    endnote ise satın aldığınızda 2 yıl boyunca kullanabileceğiniz 5gb alan veriyor, sonrası için fiyatları ne kadar o konu ile ilgili bir bilgim yok.

    fakat burada zotero yu diğerlerinden ayıran bir özellik var ki birçok kişi için direkt tercih sebebi olmasına neden olabilir; webdav desteği. o ne diyenler için*. webdav desteği sayesinde para vermeden dosya depolama alanınızı arttırabiliyorsunuz. bu özellik mendeley de olsa hangisini kullanayım diyene mendeley derdim ama zotero webdav desteği sayesinde diğerlerinin önüne geçiyor benim gözümde.

    bu özelliği kullanmak için öncekile webdav destekleyen bir depolama servisi bulmanız gerekiyor. en bilinen depolama servislerinden dropbox ve sugarsync maalesef bu özelliğe sahip değil, fakat yandex ve box*webdav desteğine sahip. ben burada yandex disk üzerinden anlatacağım;

    1) öncelikle yandex mailiniz olması ve yandex disk kullanıcısı olmanız gerekiyor bu özelliği kullanmak için. üye olanlar bi sonraki adıma geçebilir olmayanlar ise şuradan üye olarak yandex in verdiği 11gb alana ek olarak 1gb ekstra alan kazanabilir ve hem bana da 500mb alan kazandırabilirler. o kadar yazmışsın okudum bilgilendim ama ben başkasına bir şey kazandırmam diyorsanız da şuradan üye olabilirsiniz.

    2) yandex maili aldıktan sonra zotero da ayarlar bölümünden senronizasyon seçilip "sync attachment files in my library using" bölümün yanındaki yerden webdav seçilir. server adresi olarak webdav.yandex.com.tr kullanıcı adı ve şifre yazılır. kullanıcı adınızı yazarken @yandex.com yazmanıza gerek yok. verify server a bastığınızda herhangi bir hata almadıysanız gerekli ayarlar yapılmış demektir.

    3) bu adım size kalmış kullanım şeklinize göre yapın. eğer bilgisayarınıza yandex disk kurulu ise selective sync bölümünü açıp zotero klasörünün bilgisayarınız ile senkronize olup olmayacağına karar verebilirsiniz. eğer senkronize olmasını isterseniz (default) zotero ya eklediğiniz tüm makaleler bilgisayarınızdaki yandex disk klasörüne inecektir (ki pek gerek olduğunu düşünmüyorum).

    bu işlemi yaptığınızda attachment olarak zotero ya eklediğiniz tüm makaleler yandex disk inize gidecek ve başka bir bilgisayarda zotero yu açtığınızda seçtiğiniz makale otomatik olarak indirilecek. burada dikkat edilmesi gereken bir şey var; zotero 3 versiyonunda indirme işlemi otomatik olarak yapılıyor, yani tüm makaleler zotero yu açar açmaz indiriliyor. bu zotero 4*da düzeltilmiş ve sadece siz isterseniz indirme işlemi gerçekleşiyor.

    özet olarak;

    eğer sürekli değişik atıf stilleri kullanıyorum ve bu stiller bulması pek kolay olan stiller değil dolayısıyla sürekli stilleri düzenliyorum diyorsanız endnote,
    internet depolama özelliği benim için önemli ve 1 gb yer bana yetmez para da vermem diyorsanız zotero,
    stil filan düzenlememe gerek yok, 1 gb alan bana yeterli diyorsanız da mendeley.

    bu üç program ile ilgili şimdilik söyleyebileceklerim bu kadar fakat kullandıkça yazıyı da güncellemeyi düşünüyorum.

    edit 1: zotero 4 artık beta değil, ayrıca mendeley de elsevier'e satıldı ve ücretsiz olarak verdiği alanı 2gb'a çıkardı.
  • her eve lazım bir firefox eklentisi. aslında eklenti demek de az, kendi eklentileri olan ve firefox üzerinden çalışan bir bibliyografya düzenleme yazılımı (bkz: bibliographic management software) (bkz: reference management software). internet üzerinden araştırma yaptığınızda, coins metadata denen, siteye yerleştirilmiş* rdf bilgilerini kendisi otomatik olarak görüyor ve adres çubuğunda bunu gösteriyor. jstor, muse gibi veritabanlarının yanısıra amazon, google books, google scholar gibi yaygın sitelerde ve hatta çoğu üniversitenin kütüphane sayfalarında dahi (bkz: odtü) işe yarıyor. tek yapmanız gereken adres çubuğunda beliren ikonlara tıklamak. veritabanınız oluşuyor, isterseniz ilgili makalenin pdf dosyasını da indirip firefox profilinizdeki veya kendi tanımladığınız konumdaki zotero klasörüne indiriyor. openoffice (ve ms word) eklentisi sayesinde de word ile ödev, makale, vs. hazırlarken, zotero seçtiğiniz alıntılama* stiline (bkz: mla) (bkz: chicago) uygun bir şekilde alıntılarınızı yapıp otomatik olarak kaynakça veya bibliyografya hazırlamanızı sağlıyor. ayrıca bibtex, endnote gibi formatlarda da veritabanını export edip dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz.

    faydaları anlatmakla bitmez. eğer ilgileniyorsanız sayfasını mutlaka ziyaret edin, çok nefis. su anda stable sürümü olan 1.0.7 dışında bir de 1.5 sync preview beta sürümü var. beta sürümü bibliyografya veritabanınızı (eğer bir webdav siteniz varsa** dosyalarınızı da) internete yüklemenize olanak veriyor. ayrıca plain text* yerine rtf* notlar alabiliyorsunuz.

    bahsettiğim zotero eklentilerinden bazıları:
    "vertov" video annotation plugin: video dosyalarını firefox içinde açtığınızda, video bilgilerini girmenizi, üzerinde notlar alarak çalışmanızı sağlıyor (bkz: http://digitalhistory.concordia.ca/vertov/)
    "lytero" lyx-kile integration plugin: bununla da zotero'dan doğrudan lyx* veya kile'a referans gönderebiliyorsunuz. (bkz: http://groups.google.com/…-dev/msg/24ff076ccf8e41b4)

    şimdi, neden bu kadar uzun yazdım. çünkü bu zotero eklentisi* uzun süredir kullanmakta olduğum ve gitgide ne kadar iyileştiğine bizzat şahit olduğum bir araç**. ikincisi, tez yazarken böyle birşeylerden haberim olsaydı*** yazdığım taslaklar mütemadiyen alıntıları, referansları abuk subuk yazdığım gerekçesiyle bana geri dönmezdi. buraya kadar tamam mı? yani ben çektim, siz çekmeyin.

    hakını yemeyelim, daha başka bu tip yazılımlar da var (bkz: bibus*) (bkz: endnote*) (bkz: ve tabii ki jabref**) (bkz: vs). ama zotero internet üzerinden özellikle akademik araştırma yaparken çok kullanışlı ve güçlü bir yardımcı.

    üstelik bir üniversite tarafından yapılıyor**. vee üstelik free and open source software** (bkz: free as in beer) (bkz: free as in freedom).

    yaşasın özgür yazılım!
  • kullanışlı bir firefox (netscape uyumlu) eklentisi.

    scrapbook benzeri net arşivi yapabilme özelliği, makale ve citation taramalarının istendiğinde endnote formatında saklanabilmesi, diskinizde yeralan e-kitapların amazon bağlantısı ile indekslenerek kütüphane oluşturulması gibi fonksiyonlarıyla çok yönlü kullanım imkanı sunuyor. ilgilenenler için başlangıç screencastleri sitesinde bulunabilir :

    www.zotero.org
  • t: çok güzel eklentileri bulunan akademik referans programıdır.
    bugün işe yarar eklentilerini ele alalım

    öncelikle şu linki verelim:
    https://www.zotero.org/support/plugins

    https://github.com/windingwind/zotero-better-notes
    https://github.com/…indingwind/zotero-pdf-translate

    bu eklenti sayesinde uygulama içerisinde şemalar oluşturabiliyor,(bkz: markdown) uzantılı not çıktısı alabiliyor, ileri bir seviyede metin editleme yapabiliyorsunuz. not çıkarma işleminiz bittikten sonra .md uzantılı obsidian veya github'da açabileceğiniz dosyalar alabiliyorsunuz .

    bir diğer eklentimiz ise zotero-pdf-translate'dir.
    bu eklenti sayesinde translate sunucularını (sadece google translate değil bir çok çeviri programının api'ını seçebiliyorsunuz) kullanarak bir hayli çeviri yükünden kurtulabilir, o yükün sadece bir kısmını translate'in yapacağı ufak ama önemli hataları düzeltmek için kullanabilirsiniz.

    burada özellikle akademik kullanımlarda dikkatli olunmasında fayda var.

    bunlar dışında hala stabil olmasa da karanlık mod eklentileri de bulunmaktadır. yerine göre hayat kurtarabilmektedir.

    https://github.com/tefkah/zotero-night

    ama dediğim gibi hala bir kaç bug'ı bulunmaktadır.

    edit: yakında zotero 7 çıkacak karanlık mod geliyor.
  • bir hayırsever sözlük yazarı da çıkıp şu programın işleyişini anlatmamış, çok kırgınım. bir senedir bilgisayarımda yüklü bekliyor ve bir türlü beceremedim kullanmayı. kullanımı daha pratikse diye mendeley deneyecektim ki yine zotero övülüyor diye vazgeçtim. sonunda oturup youtube videoları izleye izleye çözdüm. iyice öğrenirsem gelir detaylı anlatırım ama keşke işin ehli birileri programın kullanımını ve farklı fonksiyonlarını bir anlatıverseydi. sözelcileri yormayın.

    tanım: iş yükünü azaltan bir referans programı, diyorlar.

    edit: esrarin mucidi sağolsun detaylı anlattı. şimdilik yine kendisinin paylaştığı şu kaynak öğrenmek isteyenlere yardımcı olabilir: https://www.unak.org.tr/…files/files/zotero2015.pdf
  • kullanımı oldukça pratik olan, özellikle eklenti ve masaüstü uygulama arasındaki etkileşim sayesinde atık yönetimi ve kütüphane içeriği hızlı bir şekilde düzenlenebilen araştırma ve kaynak yönetimi uygulaması.

    isbn, doi, pmid, arxiv ile hızlıca ekleme yapabilme imkanı can kurtarıcıdır. mendeley ui olarak daha başarılı olsa da kullanım anlamında zotero'nun eline pek su dökemez gibi.

    olumsuz olarak belirtebileceğim -o da laf olsun diye, yoksa böyle de gayet sorunsuz kullanılabiliyor- özellikler sanırım şunlar olabilir;
    1. mendeley pdf reader olarak kullanılabilmekte ve pdf üzerinde notlandırmalara imkan verebilmekte. zotero'da da bu tür bir özellik tamamlayıcı olacaktır.
    2. kitap bölümü ve kitap seçimlerinin ilişkilendirilememesi olabilir. not olarak sayfalardan notlar derleyebilirsiniz ancak yönetimi zorlaşacaktır. kitap bölümü olarak kütüphaneye ekleme yaptığınızda sayfa belirtebilirsiniz ancak kitap bilgilerini yine derlemeniz gerekir. kitap eklemesinde de aynı bilgileri girmek gerekmektedir.
  • zotero hesabı ile senktonizasyon tam olarak ne işe yarıyor anlamadım, çünkü programı yeniden indirip, hesabıma giriş yapıp senkronize etsem de belgelerin görüntüsü var kendisi yok. bu arada dışarıya aktarma yapmıştım allahtan bir süre önce ama açılan ve açılmayan belgeler konusunda bir tutarsızlık söz konusu. zotero.org' dan hesabıma girince de aynı belgelerin 3er 4er kere yer aldığını gördüm. boktan bir iş oldu ve sinir katsayısı olarak döndü bana. keşke dümdüz, eski üsul tarama ve yedekleme yapsaymışım.
  • bu uygulamayı word'e nasıl ekleyebilirim.3 saatttir senkronize etmeye çalışıyorum.zotero sekmesini word üzerinde görmek için premium üyelik mi gerekiyor yoksa? bilen yardım etsin cahiliyim bu işlerin.
    edit:sorun halloldu yardımcı olan arkadaşlara çok teşekkürler.
  • bugün 2.0 sürümünün release client 1'i çıkan, yeni gelen özellikleri ile birlikte yeni bir entry girmenin farz olduğu firefox eklentisi formundaki kaynakça yönetim yazılımı, a.k.a. reference management software. yani versiyon 2.0'nin gelmesi yakın. 1.0* kararlı sürümlerini kullananlar ve sevenler, 2.0 ile gelen yenilikler ile bu mucize yazılımı daha da çok sevecekler bence.

    yeni helen özelliklerin ayrıntılı bir dökümü için zotero sayfasına mutlaka bir göz atın: http://www.zotero.org/support/2.0_beta (ve hatta changelog: http://www.zotero.org/support/changelog) ama kısaca ve türkçe* olarak yeni eklenen özelliklerden bazıları şöyle:

    - pdf'ten direkt referans bilgisi tanıma özelliği: zotero kütüphanesine sürükleyip bıraktığınız** veya herhangi bir şekilde eklediğiniz pdf dosyasından referans bilgilerini direkt dosyanın kendisinden alabiliyor (varsa eğer tabi)
    - rtf scan: rich text document (.rtf) formatında kaydettiğiniz bir dosyada belli formatlarda citation yaptığınızda (yakışıklı parantez {} kullanarak, örneğin {doe, 1990} veya doe {1990} gibi -başka örnekler de mevcut) bunu zotero'ya gönderip bibliyografyası düzenlenmiş, tamamlanmış bir hale getirebiliyorsunuz (tabi referansın zotero kütüphanesinde bulunması gerekiyor). yani zotero'nun, firefox'un bulunmadığı bir ortamda* bile aklınıza gelen referanslarla bir belge hazırlayıp bunu sonradan zotero'dan geçirerek referans bilgilerini tamamlayabiliyorsunuz.
    - isbn, doi, veya pmid numaralarından birini vererek tüm referans bilgisini edinebiliyorsunuz
    - gelişmiş not özelliği: notlar artık plain text değil rich text olabiliyor*
    - bir de tabi artık çöp kutusu var, sildiğiniz öğeler* önce çöpe gidiyor. çevreci.

    vee en önemlisi (zotero'nun kendisine göre):
    - online kütüphaneler: artık her isteyen zotero'da kendine ait bir sayfa edinip referanslarını upload edebiliyor. (isterse ekli dosyaları da ister zotero ya da kendi sahip olduğu başka bir webdav server'ına yükleyip kullanabiliyor. zotero'nun kendisi 10 gb içi 20 usd gibi bir miktar istiyor sanirim - 100 mb'a kadar ise her ütyeye ücretsiz)
    - grup kütüphaneleri: yine, online kütüphaneler oluşturabiliyor, bunu paylaşabiliyorsunuz

    zotero açık kaynak kodlu. hem özgür, hem ücretsiz. üstelik bu en son sürümü ile birlikte (an itibariyle 2.0rc1) lisansı gplv3'e yükseltildi, daha da özgür oldu yani. eğer hala kaynakça hazırlamak gereken, bir takım skolastik formatlara maruz kaldığınız** bir ortamdaysanız zotero kullanın. siz fikirlerinizi yazmakla uğraşın, bibliyografya formatlamakla değil. bu da bir özgürlük, di mi?, evet ama bence:)

    bi de son not: bu tür yazılımların çoğalmasına çok seviniyorum, daha önce de kendimden geçerek bahsettiğim gibi:) bunda arşivleme manyağı olmamın da büyük etkisi var tabi. diğerlerinin yanısıra* mendeley bayaa bir yaygınlaştı, çünkü iyi. gerçekten daha da iyi oluyor gün geçtikçe - bunda zotero'nun kodlarından faydalanmalarının da büyük etkisi var tabi. bu mendeley başlığında bahsetmek gereken bir konu belki ama bilgilerinizin -bunlar kaynakça bilgileri bile olsa- online olmasının getirdiği riskleri gözardı etmemek lazım bence. zotero ve açık kaynak bu yüzden de önemli*. ve hala, daha yakışıklı görünen alternatiflerine rağmen zotero günümüz şartlarında araştırma yapanlar için en kuvvetli yazılım.

    edit: 2.0 çıktı! ısrarla isteyiniz...
  • yeni versiyonu, zotero 7 (beta)'yı kullanmaya başladım. 7'de code base'de çok temel değişiklikler yaptık diyorlar. arkada ne dönüyor bilmiyorum ama tasarımını daha çok sevdim. işletim sisteminin theme'ini (dark) hemen uyguladı. bütün arayüzü, pdf dosyalarını dahil, siyah backgroundla gösteriyor. içinde bir sürü citation olan bir dosyayı libreoffice'den word'e hatasız aktardı. bu daha önce problemliydi. üstelik arayüz ekran alanını daha iyi kullanıyor.

    zotero dururken ne mendeley ne de endnote kullanmamak gerektiği telkinimi yineliyorum. mendeley ve endnote'u senelerce kullandım. zotero hem açık kaynak kodlu ve beleş olması (mendeley kapalı, endnote kapalı ve paralı), hem de tasarımı ve kullanım kolaylığı ile ikisinden de çok ötede.

    edit: yeni yeni şeyler keşfediyorum. çok güzel bir özellik eklemişler; word'de citation ekleme tuşuna basınca, zotero'da yakın zamanda açtığınız dökümanları en üstte gösteriyor. basit ama çok işe yarayan bir özellik. bir de, eskiden var mıydı hatırlamıyorum ama, makeleye sağ klikleyip find pdf deyince gidip o pdfi indiriyor. ara yüzüne de hastayım. kullanın bunu çok güzel.
hesabın var mı? giriş yap